11/09/2015
Nếu như trước đây, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được biết đến là khu vực có kiến tạo karst cổ nhất và lớn nhất châu Á, mang trong mình nhiều bằng chứng về các giai đoạn lịch sử hình thành về địa chất của vỏ Trái đất với hệ thống hang động, sông ngầm phong phú, trong đó có Sơn Đoòng - hang động có cảnh quan thiên nhiên kỳ vỹ và lớn nhất thế giới thì giờ đây, Phong Nha - Kẻ Bàng lại được biết đến là khu vực chứa đựng những giá trị nổi bật toàn cầu về hệ sinh thái và đa dạng sinh học.
VQG Phong Nha - Kẻ Bàng được thiên nhiên ban tặng nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và quý giá, chứa đựng tính đa dạng của các hệ sinh thái (HST) tự nhiên, bao gồm các HST rừng trên núi đá vôi; HST rừng trên núi đất và vùng chuyển tiếp; HST sông suối; HST hang động và các HST thứ sinh. Đây là bộ máy hoàn chỉnh cho quá trình đồng tiến hóa của động, thực vật, tạo thành những mắt xích và mạng lưới thức ăn bền vững trong mội trường tự nhiên. Đặc biệt, kiểu rừng nhiệt đới thường xanh - kiểu rừng độc nhất vô nhị không tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác trên Trái đất, với nhiều loài cây lá kim như Bách xanh núi đá và dưới tán là các loài lan hài, phân bổ trên núi đá vôi ở độ cao từ 700 -1.000 m. Ngoài ra còn có 15 kiểu rừng khác đã đem lại tính đa dạng của các HST, có ý nghĩa toàn cầu đối với bảo tồn ĐDSH.
Cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng
Theo các nhà khoa học, tính đến thời điểm hiện tại, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng có 2.694 loài thực vật bậc cao có mạch; 862 loài động vật có xương sống; 369 loài côn trùng sinh sống. Trong đó có tới 116 loài thực vật và 129 loại động vật được ghi trong sách Đỏ Việt Nam và sách Đỏ của Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (IUCN). Bên cạnh đó, sự đa dạng về sinh cảnh núi đá vôi, hang động, núi đất… là điều kiện lý tưởng cho 9/21 loài sinh trưởng (43% linh trưởng của Việt Nam) sinh sống. Đây còn là nơi cư trú của các phân loài linh trưởng đặc hữu quý hiếm của dãy Trường Sơn như voọc Hà Tĩnh, voọc Chà vá chân nâu, vượn Siki, vượn đen má trắng, trong đó có 1 phân loài là voọc Hà Tĩnh chỉ tìm thấy ở vùng núi đá vôi Phong Nha - Kẻ Bàng và vùng lân cận.
Bên cạnh đó, đặc điểm về vị trí địa lý đã tạo cho Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành địa điểm quan trọng trong công tác bảo tồn các loài sinh vật đặc hữu, với 419 loài thực vật, 41 loài động vật đặc hữu của Việt Nam Ngoài ra, trong 10 năm trở lại đây, các nhà khoa học đã phát hiện thêm tại VQG 1 loài thực vật, 2 loài chim, 17 loài bò sát, 2 loài lưỡng thê, 12 loài và phân loài cá, 2 loài bướm mới cho khoa học, 2 loài côn trùng… Đặc biệt là mẫu chuột đá Lào - loài thú cổ đã bị tuyệt chủng.
Voọc Hà Tĩnh - Loài linh trưởng quý hiếm tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng
Các nhà khoa học cũng đã ghi nhận tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng đã có 153 loài thú, thuộc 93 họ và 11 bộ, trong đó có 53 loài có giá trị bảo tồn cao, 37 loài có tầm quan trọng bảo tồn cấp toàn cầu và 47 loài có tầm quan trọng bảo tồn cấp quốc gia. Khảo sát khu hệ động vật không xương sống hang động tại VQG Phong Nha – Kẻ Bàng và khu vực mở rộng, các nhà khoa học đã thu được 730 cá thể trưởng thành bao gồm 83 loài, 55 họ, 24 bộ, 7 lớp động vật không xương sống; 212 loài và phân loài cá nằm trong 38 họ thuộc 10 bộ khác nhau… Với diện tích núi đá vôi và thảm thực vật rừng nguyên sinh rộng, đã tạo ra cho khu hệ dơi với 46 loài, chiếm 43% tổng số loài của Việt Nam. Đây là một trong những điểm có tiềm năng lớn nhất Việt Nam và thế giới về bảo tồn các loài dơi…
Đặc biệt, ngày 3/7/2015, tại kỳ họp lần thứ 39 diễn ra tại Bonn, Cộng hòa Liên bang Đức, với sự nhất trí hoàn toàn của các quốc gia thành viên Ủy ban Di sản thế giới (WHC), VQG Phong Nha – Kẻ Bàng đã được Tổ chức Giáo dục - Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới lần thứ 2 theo 2 tiêu chí: Là những ví dụ nổi bật đại diện cho các quá trình sinh thái, sinh học trong sự tiến hóa, phát triển của các HST trên cạn, nước ngọt, biển, ven biển và các cộng đồng động thực vật (tiêu chí IX); Sở hữu các môi trường sống tự nhiên quan trọng, có ý nghĩa nhất đối với việc bảo tồn tại chỗ ĐDSH, kể cả những nơi sở hữu các loài bị đe dọa có giá trị nổi bật toàn cầu xét dưới góc độ khoa học hoặc bảo tồn (tiêu chí X). Có thể nói, đây chính là cơ sở, động lực để Quảng Bình tiếp tục bảo vệ toàn vẹn nguồn tài nguyên thiên nhiên với các HST rừng đa dạng và phong phú, các loài động thực vật quý hiếm đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Đồng thời, khai thác thế mạnh của cảnh quan thiên nhiên để phát triển du lịch, sinh kế cho cư dân trong vùng, góp phần BVMT và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Phương Tâm
