28/02/2025
Ô nhiễm môi trường không khí hiện là bài toán nan giải đối với toàn cầu, trong đó có Việt Nam, tác động lớn đến nền kinh tế từ cấp độ vi mô đến vĩ mô. Ước tính mỗi năm tại Việt Nam, ô nhiễm không khí đã gây thiệt hại về kinh tế khoảng 10 tỷ USD, chiếm từ 5-7% GDP. Báo cáo chất lượng không khí toàn cầu của IQAir năm 2022 cho thấy, khi so sánh với các nước trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đứng thứ 5/9 quốc gia và xếp thứ 36/117 quốc gia có mức độ ô nhiễm cao nhất trên toàn cầu. Thống kê của IQAir cũng chỉ ra, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Việt Nam vượt quá 4,9 lần so với mức độ không khí đảm bảo.
Để tăng cường kiểm soát môi trường không khí, cùng với hệ thống chính sách quản lý môi trường nói chung, chính sách quản lý ô nhiễm môi trường không khí tại Việt Nam nói riêng ngày càng được hoàn thiện. Hệ thống các chính sách quản lý môi trường không khí được xây dựng dựa trên nguyên tắc của chủ động: Chủ động quản lý, phòng ngừa, hỗ trợ. Các chính sách về BVMT không khí ngày càng sát với hoạt động thực tiễn, việc tổ chức thực thi ngày càng hiệu quả hơn. Có thể kể đến một số chính sách như: Quy định BVMT không khí của Luật BVMT năm 2020 và Nghị định hướng dẫn thi hành Luật; Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ; Quy hoạch mạng lưới quan trắc tài nguyên và môi trường quốc gia giai đoạn 2016 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030; Quyết định 985a/QĐ-TTg ngày 01/6/2016 về Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025; Quyết định 1973/QĐ-TTg năm 2021 về Kế hoạch quốc gia về quản lý CLMTKK giai đoạn 2021 - 2025…
Từ năm 2019, với nhiệm vụ được giao, Bộ TN&MT đã tập trung sửa đổi và cụ thể hóa các nội dung quản lý chất lượng không khí, chính sách thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng sản phẩm thân thiện với môi trường trong Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi, trình Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét trong kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV. Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi đã bổ sung một số điều khoản quy định chi tiết về trách nhiệm của các Bộ, ngành trong công tác quản lý môi trường không khí; ưu đãi, hỗ trợ phát triển sản xuất và tiêu dùng các sản phẩm sản phẩm thân thiện với môi trường để cải thiện và nâng cao chất lượng môi trường sống cho cộng đồng... Theo đó, tại Chương 2, mục 2, Điều 12, Luật BVMT năm 2020 đã có những quy định cụ thể về BVMT không khí: Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có phát thải bụi, khí thải tác động xấu đến môi trường phải có trách nhiệm giảm thiểu và xử lý theo quy định của pháp luật; chất lượng môi trường không khí phải được quan trắc, giám sát thường xuyên, liên tục và công bố theo quy định của pháp luật; tình trạng ô nhiễm môi trường không khí phải được thông báo và cảnh báo kịp thời nhằm giảm thiểu tác động đến sức khỏe cộng đồng; các nguồn phát thải bụi, khí thải phải được quan trắc, đánh giá và kiểm soát theo quy định của pháp luật. Điều 6, Luật BVMT năm 2020 cũng nêu rõ các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động BVMT không khí như: Xả khí thải chưa được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường; phát tán, thải ra môi trường chất độc hại, vi rút độc hại...; gây tiếng ồn, độ rung vượt mức cho phép; xả thải khói, bụi, khí có mùi độc hại vào không khí; thực hiện dự án đầu tư hoặc xả thải khi chưa đủ điều kiện theo quy định về BVMT. Ngoài ra, các văn bản dưới Luật hướng dẫn quản lý môi trường không khí cũng khá đầy đủ như Nghị định số 08/2022/NĐ-CP; Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT hướng dẫn thi hành Luật BVMT; Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn; Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT hướng dẫn Luật BVMT về ứng phó với BĐKH…
Đặc biệt, để thực hiện hiệu quả Quyết định số 1973/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2021 - 2025, ngày 29/4/2022, Bộ TN&MT đã ban hành Quyết định số 891/QĐ-BTNMT, trong đó nêu rõ những nội dung chính sẽ triển khai như: Ban hành quy định pháp luật về quản lý chất lượng môi trường không khí theo quy định của Luật BVMT năm 2020; rà soát, hoàn thiện và trình ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ lưu hành ở Việt Nam (bao gồm phương tiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và đang lưu hành ở Việt Nam); xây dựng quy chế phối hợp, biện pháp quản lý chất lượng môi trường không khí liên vùng, liên tỉnh; ban hành tiêu chí chứng nhận Nhãn sinh thái Việt Nam đối với các phương tiện và dịch vụ giao thông vận tải thân thiện môi trường… Bộ TN&MT cũng phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành tăng cường các hoạt động quản lý môi trường không khí như: Phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn rà soát, xây dựng mới cơ chế, chính sách phát triển ngành nghề truyền thống ít gây ô nhiễm môi trường không khí tại các làng nghề, chuyển đổi sản xuất đối với những làng nghề sản xuất gây ô nhiễm không khí, triển khai thực hiện trong giai đoạn 2022 - 2024. Đồng thời, phối hợp cùng Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát, đề xuất xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ về BVMT đối với các đối tượng theo quy định của Luật BVMT, triển khai thực hiện trong giai đoạn 202 - 2025; phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải xây dựng chương trình, đề án quốc gia phát triển phương tiện, hệ thống giao thông vận tải công cộng thân thiện với môi trường, triển khai thực hiện trong giai đoạn 2022 - 2025…
Trung Hiếu
