05/05/2025
Theo thông tin từ Sở NN&MT Hà Nội, hiện Thành phố đã xóa bỏ được hơn 99% số lượng bếp than tổ ong, giảm 80% hiện tượng đốt rơm rạ ở ngoại thành, xóa bỏ hàng trăm lò gạch thủ công, thu gom, vận chuyển rác thải hằng ngày đạt trên 90% ở tất cả khu vực trên địa bàn Thủ đô. Hà Nội cũng triển khai nhiều chương trình thí điểm đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn làm cơ sở nghiên cứu, đề xuất giải pháp cải thiện chất lượng không khí. Các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường, công trình xây dựng thi công không bảo đảm vệ sinh môi trường. Mặc dù vậy, Thành phố Hà Nội đang trên đà tăng trưởng kinh tế, kéo theo đó là các hệ lụy về sử dụng tài nguyên và ô nhiễm môi trường, nhất là chất lượng không khí đang có chiều hướng suy giảm trên diện rộng, tác động không nhỏ đến sức khoẻ người dân. Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Hà Nội là một trong những thành phố có mức độ ô nhiễm không khí cao tại khu vực châu Á. Số liệu thống kê cho thấy, số dân cư sinh sống tại Hà Nội đã lên tới gần 9 triệu người, trong đó, dân số đô thị chiếm trên 40%. Thành phố có 17 khu công nghiệp, khoảng 1.300 làng nghề, hơn 7 triệu xe gắn máy, hơn 600.000 ô tô... Trung bình mỗi ngày, Thành phố tiêu thụ khoảng 80 triệu kWh điện và hàng triệu lít xăng dầu cùng tình trạng đốt phụ phẩm nông nghiệp, rác thải tự phát; biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp; việc quy hoạch phát triển đô thị chưa đồng bộ, thiếu lồng ghép giải pháp BVMT; nhận thức của một bộ phận không nhỏ người dân chưa cao... đang là những thách thức lớn đối với sự phát triển đô thị văn minh.
Thúc đẩy thực hiện giao thông xanh
Phát biểu tại Hội thảo khoa học “Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác BVMT Thủ đô Hà Nội” diễn ra vào ngày 14/3/2025, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh nêu rõ, Hà Nội là đô thị đặc biệt, giữ vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và an ninh quốc phòng, cũng là đô thị có diện tích và dân số lớn hàng đầu cả nước. Hà Nội cũng là trung tâm khu vực vùng đồng bằng sông Hồng, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất cả nước, cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh, nhất là khu vực nội đô có tốc độ tăng dân số cơ học rất lớn, vì vậy, Thành phố luôn đối mặt với vấn đề ô nhiễm không khí, quá tải trong xử lý chất thải rắn và nước thải.
Trước thực trạng trên, Hà Nội đang quyết liệt thực hiện nhiều hoạt động nhằm cải thiện môi trường như: Xử lý ô nhiễm không khí; giám sát vệ sinh môi trường các công trình xây dựng; khẩn trương thực hiện các giải pháp bổ cập nước sông Tô Lịch để làm sống lại dòng sông theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm... Tuy nhiên, để giải quyết bài toán về chất lượng không khí, Hà Nội rất mong muốn có sự chung tay, đồng hành, chia sẻ của các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trên địa bàn.
Tình trạng ô nhiễm không khí đang là vấn đề nan giải của TP. Hà Nội
TS. Hoàng Dương Tùng, Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam đánh giá, tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội rất đáng lo ngại khi chỉ số bụi mịn PM2.5 rất cao, vượt quá quy chuẩn cho phép 1,5 - 2 lần nhiều ngày trong năm; số ngày có chất lượng không khí tốt chỉ chiếm khoảng 15% số ngày trong năm. Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội chủ yếu do giao thông (ô tô, xe máy chạy xăng dầu, bụi đường); công nghiệp; các công trình xây dựng đô thị, nhà cao tầng, xây dựng và sửa chữa hạ tầng; đốt phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch. Mặc dù thời gian qua Thành phố đã triển khai nhiều biện pháp để giảm thiểu ô nhiễm không khí nhưng kết quả chưa cao vì chưa kiểm soát được nguồn thải, thiếu dữ liệu, chưa có bộ phận chuyên biệt về xử lý ô nhiễm môi trường... Vì vậy, thời gian tới, Thành phố cần tập trung thực hiện một số giải pháp cấp bách như kiểm tra khí thải xe máy lưu thông trong khu vực nội thành; hỗ trợ tài chính đẩy nhanh lộ trình giao thông xanh; đến năm 2030 chuyển đổi toàn bộ xe buýt sang xe buýt điện...
Các chuyên gia môi trường cũng khuyến nghị, UBND Thành phố Hà Nội cần chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tập trung quan trắc, phân tích, đánh giá và kiểm soát nguồn ô nhiễm bụi mịn; bố trí ngay nguồn lực lắp đặt bổ sung các trạm quan trắc môi trường; tiến hành quan trắc thường xuyên, liên tục, định kỳ, tăng tần suất trong các thời điểm giao mùa để cung cấp các nguồn dữ liệu quan trắc chất lượng môi trường không khí chính thống cho cộng đồng, kịp thời khuyến cáo những ngày có chỉ số AQI cao, người dân hạn chế ra đường nếu không có việc thật sự cần thiết. Về lâu dài, cần tăng cường các phương tiện giao thông xanh như xe chạy bằng nhiên liệu sạch, ô tô điện, xe máy điện, đây cũng là một giải pháp lâu dài cho việc giảm thiểu ô nhiễm không khí; khuyến khích sử dụng các phương tiện công cộng như xe bus, xe điện trên cao; xây dựng kế hoạch và từng bước tiến tới thu hồi, loại bỏ phương tiện cơ giới lạc hậu, cũ nát không đủ tiêu chuẩn lưu hành gây ô nhiễm môi trường, phát triển hệ thống giao thông công cộng. Ngoài những giải pháp khắc phục ô nhiễm không khí nêu trên, cần đẩy mạnh hơn nữa việc trồng cây xanh tại công viên, hè phố để giảm tình trạng thải khí, khói bụi, góp phần làm hạ nhiệt độ và tăng sự trong lành không khí cho người dân.
Xây dựng vùng phát thải thấp
Cũng trong tháng 3/2025, Sở NN&MT Hà Nội đã tổ chức Hội nghị tập huấn Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND của HĐND TP. Hà Nội và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật BVMT năm 2020. Theo đó, với mục tiêu tạo ra môi trường sống xanh - sạch - đẹp, cải thiện chất lượng không khí, nâng cao chất lượng sống của người dân Thủ đô, tại điểm a, khoản 2, Điều 28, Luật Thủ đô năm 2024 đã có những cơ chế đặc thù về BVMT không khí cho Hà Nội, đó là xây dựng vùng phát thải thấp (khu vực hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường, nhằm cải thiện chất lượng không khí). Sở NN&MT Hà Nội đã trình HĐND Thành phố ban hành Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND về quy định vùng phát thải thấp trên địa bàn Thành phố.
Hội nghị tập huấn Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND và các văn bản hướng dẫn thi hành
Luật BVMT năm 2020 do Sở NN&MT Hà Nội tổ chức ngày 18/3/2025
Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND quy định, vùng phát thải thấp là khu vực được xác định để hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường, nhằm cải thiện chất lượng không khí, hướng tới khuyến khích sử dụng giao thông xanh và cải thiện chất lượng cuộc sống nói chung. Lộ trình thực hiện vùng phát thải thấp gồm 2 giai đoạn: Giai đoạn từ năm 2025 - 2030: Thí điểm lập vùng phát thải thấp ở một số khu vực trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Ba Đình; khuyến khích các địa phương khác lập vùng phát thải thấp. Giai đoạn từ năm 2031 trở đi, các khu vực trên địa bàn Thành phố có một trong các tiêu chí quy định tại Điều 4 của Nghị quyết phải thực hiện vùng phát thải thấp.
Theo Sở NN&MT Hà Nội, vùng phát thải thấp quy định tại Luật Thủ đô chưa có trong quy định của Luật BVMT và pháp luật hiện hành. Các khu vực phát thải thấp thường áp dụng ở những khu vực lõi trung tâm có tầm quan trọng nhất định, với việc ban hành các quy định, nhằm hạn chế đối với hoạt động của những phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường không khí, điển hình là phương tiện cũ, sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đây được coi là một trong những điểm mới, quy định vượt trội của Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND so với pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, hiện nhiều thành phố tại châu Âu đã và đang áp dụng các chương trình vùng phát thải thấp như một biện pháp để giảm phơi nhiễm với ô nhiễm không khí trong môi trường xung quanh, nhằm đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng không khí. Các khu vực phát thải thấp thường được coi là biện pháp hiệu quả nhất mà nhiều thành phố trên thế giới có thể thực hiện để cải thiện chất lượng không khí.Đến nay, khu vực phát thải thấp đã được triển khai tại 320 thành phố của châu Âu, châu Á và con số này dự kiến sẽ tăng lên 507 vào năm 2025. Điều này cho thấy, việc triển khai vùng phát thải thấp cùng chính sách giảm ùn tắc đã mang lại các lợi ích to lớn về nâng cao chất lượng môi trường không khí và sức khỏe của người dân.
Phát biểu tại Hội thảo, ông Nguyễn Anh Quân, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Nội cho biết, để thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 47/2024/NQ, Hà Nội cần sự hợp tác chặt chẽ, đồng lòng từ tất cả các bên liên quan, như chính quyền, doanh nghiệp, người dân, tổ chức phi Chính phủ trong nước và quốc tế... Ngoài ra, các địa phương cần phải tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức về BVMT, xây dựng những chính sách khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng, phương tiện giao thông thân thiện môi trường. Đặc biệt, cần phải có hành động mạnh mẽ và quyết liệt hơn nữa để mang lại bầu không khí trong lành cho người dân Thủ đô.
An Vi
