16/09/2025
Ngày 16/9/2025, tại Hà Nội, Ban Quản lý Dự án lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu (BĐKH) và BVMT để phát triển các đô thị xanh loại II (Cục Môi trường, Bộ NN&MT) tổ chức Hội thảo Tham vấn ý kiến Dự thảo Hướng dẫn đánh giá rủi ro và tính dễ bị tổn thương khí hậu cho các đô thị Việt Nam. TS. Nguyễn Trung Thắng, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách NN&MT - Phó Giám đốc Ban Quản lý Dự án chủ trì Hội thảo.
TS. Nguyễn Trung Thắng, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách NN&MT - Phó Giám đốc
Ban Quản lý Dự án lồng ghép chống chịu BĐKH và BVMT để phát triển các đô thị xanh loại II phát biểu khai mạc Hội thảo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Nguyễn Trung Thắng cho biết, BĐKH đang ngày càng trở thành thách thức hiện hữu và sâu sắc đối với quá trình phát triển bền vững của nhân loại. Việt Nam được xếp vào nhóm các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với tần suất, cường độ hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng tăng. Trong đó, các đô thị - nơi tập trung dân cư, hạ tầng và các hoạt động kinh tế càng dễ bị tổn thương hơn do sự gia tăng mật độ, quá trình đô thị hóa nhanh chóng, trong khi khả năng chống chịu còn nhiều hạn chế. Thực tế thời gian qua cho thấy, nhiều đô thị đã và đang đối mặt với nguy cơ ngập lụt, sạt lở, xâm nhập mặn và sóng nhiệt đô thị; gánh nặng lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật, giao thông, y tế, nhà ở, sinh kế của người dân; các vấn đề về ô nhiễm môi trường, suy giảm chất lượng sống, mất an ninh môi trường. Vì vậy, việc đánh giá tính dễ bị tổn thương do BĐKH đối với đô thị là bước đi cần thiết để nhận diện nguy cơ, lỗ hổng, từ đó xây dựng giải pháp quy hoạch, quản lý và đầu tư thích hợp, nâng cao khả năng chống chịu, phục hồi của các đô thị.
TS. Nguyễn Trung Thắng thông tin, Dự án lồng ghép chống chịu BĐKH và BVMT để phát triển các đô thị xanh loại II được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương thực hiện tại Quyết định số 1226/QĐ-TTg ngày 18/9/2019 và Bộ trưởng Bộ TN&MT (nay là Bộ NN&MT) phê duyệt tại Quyết định số 245/QĐ-BTNMT ngày 30/1/2020. Dự án được Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) tài trợ thông qua Ngân hàng phát triển châu Á (ADB). Hiện nay Dự án đang triển khai nhiệm vụ “Rà soát, xây dựng phương pháp đánh giá tổn thương khí hậu, thử nghiệm tại 3 thành phố (Huế, Hà Giang, Vĩnh Yên)”. Trong khuôn khổ triển khai hoạt động, Ban Quản lý Dự án tổ chức Họp tham vấn phục vụ xây dựng Hướng dẫn đánh giá rủi ro và tính dễ bị tổn thương khí hậu cho các đô thị Việt Nam.
Trong bối cảnh Việt Nam đang ở thời điểm quan trọng trong tiến trình phát triển đô thị, với tốc độ gia tăng dân số đô thị, nước ta sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề phức tạp hơn nảy sinh từ quá trình đô thị hóa, đặc biệt là ô nhiễm môi trường và tác động của BĐKH. Việc triển khai đồng bộ các hoạt động phát triển đô thị gắn với BVMT, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính sẽ góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của BĐKH, đây đồng thời là yếu tố quan trọng để phát triển bền vững đô thị nói chung, đô thị loại II nói riêng. Nghị quyết số 06/NQ-TW năm 2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nhấn mạnh, ứng phó với biến đổi khí hậu là một trong những mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm, thể hiện sự chỉ đạo toàn diện của Đảng đối với công tác phát triển đô thị, là định hướng chính trị quan trọng, định 5 hình khung khổ cho các chiến lược, chính sách và hệ thống pháp luật của Nhà nước về quy hoạch và quản lý đô thị trong giai đoạn mới. Trước đó, từ năm 2021, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 438/QD-TTg về phát triển đô thị Việt Nam ứng phó với kế hoạch biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030 với nhiệm vụ tăng cường khả năng chống chịu cho tất cả các thành phố. Ngoài ra, Việt Nam cũng đã từng bước hoàn thiện khung pháp lý phục vụ công tác ứng phó với BĐKH nói chung và đánh giá tính dễ bị tổn thương nói riêng, bao gồm Luật BVMT năm 2020; Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT cùng nhiều tài liệu kỹ thuật hướng dẫn đánh giá tác động, kịch bản BĐKH và kế hoạch thích ứng. Tuy nhiên, hiện nay Việt Nam vẫn chưa có một bộ hướng dẫn chuyên biệt và thống nhất để đánh giá tính dễ dễ bị tổn thương do BĐKH áp dụng cho cấp đô thị - vốn có đặc thù riêng. Đây chính là khoảng trống mà Dự thảo tài liệu Hướng dẫn đánh giá rủi ro và tính dễ bị tổn thương khí hậu cho các đô tị Việt Nam lấp đầy.
Quang cảnh Hội thảo
Tham dự Hội thảo, các đại biểu đã lắng nghe đại diện Viện nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng (IUSID) trình bày tham luận về: Cách tiếp cận xây dựng Hướng dẫn và khung nội dung đánh giá rủi ro, tính dễ bị tổn thương khí hậu cho khu vục đô thị Việt Nam; Bộ chỉ số và phương pháp tính toán chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương rủi ro khí hậu tới đô thị. Đồng thời, các đại biểu đã cùng nhau thảo luận xoay quanh một số nội dung trọng tâm: Đánh giá sự phù hợp, đầy đủ và khả thi của Dự thảo Hướng dẫn; tính ứng dụng tại đô thị loại II trong điều kiện nguồn lực hạn chế; mức độ tích hợp với công cụ quy hoạch, đầu tư công; kiến nghị cải thiện từ thực tiễn thí điểm tại các địa phương…
Theo đó, tài liệu Hướng dẫn đánh giá rủi ro và tính dễ bị tổn thương do BĐKH cho các đô thị ở Việt Nam là một sản phẩm của Gói thầu TA9417-ISP CQS-01: “Rà soát, xây dựng phương pháp đánh giá tổn thương khí hậu, thử nghiệm tại 3 thành phố (Huế, Hà Giang, Vĩnh Yên)” thuộc Dự án “Lồng ghép chống chịu BĐKH và BVMT để phát triển các đô thị xanh loại II” (Dự án Thành phố xanh/TA 9417), được tài trợ bởi Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) thông qua Ngân hàng ADB, với cơ quan chủ quản Dự án là Bộ NN&MT. Đây được coi là hướng dẫn kỹ thuật giúp nâng cao năng lực của chính quyền địa phương trong việc lồng ghép các khía cạnh rủi ro khí hậu, tính dễ bị tổn thương vào quá trình hoạch định chính sách quy hoạch đô thị và phát triển đô thị. Đồng thời, cung cấp một khuôn khổ để tích hợp tác động của BĐKH và nguy cơ tổn thương vào quá trình định hướng, lập kế hoạch, quy hoạch chính sách, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững và BVMT đô thị.
Cấu trúc hướng dẫn Hướng dẫn bao gồm 3 chương chính: Chương I - Rủi ro khí hậu và tính dễ tổn thương khí hậu tại đô thị (Khái quát về BĐKH, các khái niệm, cơ sở đánh giá tính dễ tổn thương và rủi ro khí hậu, tình trạng tại Việt Nam - khung pháp luật liên quan); Chương II- Quy trình thực hiện đánh giá tính dễ bị tổn thương và rủi ro khí hậu tại đô thị (Khung đánh giá, xác định mục tiêu, phạm vi, đối tượng, phương pháp đánh giá; các chỉ số đánh giá; hướng dẫn sử dụng kỹ thuật GIS/lập bản đồ, dữ liệu để trực quan hóa kết quả đánh giá); tổng hợp kết quả, xây dựng báo cáo; Chương III- Các công cụ áp dụng trong đánh giá tính dễ bị tổn thương và rủi ro khí hậu. Mục tiêu của Hướng dẫn nhằm xây dựng phương pháp luận đánh giá rủi ro và tính dễ bị tổn thương do BĐKH (CRVA) cho đô thị Việt Nam, dựa trên thực tiễn quốc tế tốt và điều chỉnh phù hợp với bối cảnh trong nước. Hướng dẫn sẽ được thí điểm thông qua hoạt động đánh giá CRVA cho ba khu vực đô thị, với tên gọi trước kia là: Thành phố Huế (tỉnh Thừa Thiên - Huế), Thành phố Hà Giang (tỉnh Hà Giang) và Thành phố Vĩnh Yên (tỉnh Vĩnh Phúc), nhằm cập nhật cho Kế hoạch Hành động Thành phố Xanh của các địa phương này.
Đối tượng sử dụng Hướng dẫn gồm nhiều nhóm và các bên liên quan trong quản lý, quy hoạch, phát triển đô thị tại Việt Nam, cụ thể: (i) Cơ quan quản lý nhà nước Trung ương (Bộ NN&MT, Bộ Xây dựng, các Bộ, ngành liên quan trong công tác quản lý biến đổi khí hậu, quy hoạch và phát triển đô thị; (ii) Chính quyền địa phương (UBND các tỉnh, phường/xã thuộc khu vực đô thị, Sở Xây dựng, Sở NN&MT, đơn vị chuyên trách quy hoạch đô thị - hạ tầng kỹ thuật, phòng chống thiên tai và BĐKH); (iii) Các đơn vị nghiên cứu, tư vấn và đào tạo (Viện nghiên cứu, trường đại học, đơn vị tư vấn trong lĩnh vực quy hoạch, kiến trúc, môi trường, hạ tầng và thích ứng BĐKH); (iv) Tổ chức quốc tế và đối tác phát triển (Cơ quan tài trợ, tổ chức phi Chính phủ, tổ chức quốc tế có hoạt động hỗ trợ kỹ thuật và tài chính trong lĩnh vực phát triển đô thị bền vững, thích ứng BĐKH); (v) Cộng đồng đô thị và các nhóm dễ bị tổn thương (Người dân, nhất là nhóm thu nhập thấp, phụ nữ, trẻ em, người già, nhóm sống tại khu vực nhạy cảm với thiên tai - những đối tượng chịu tác động trực tiếp từ BĐKH và cần được ưu tiên trong quy hoạch và quản lý).
Cùng với kết quả nghiên cứu của gói thầu TA9417-ISP CQS-01, Hướng dẫn sẽ là tài liệu tham khảo quan trọng cho Bộ NN&MT cũng như các đơn vị chức năng địa phương trong công tác xây dựng đô thị xanh và quản lý nhà nước về BĐKH. Đồng thời, đây cũng là tài liệu cần thiết cho Bộ Xây dựng - cơ quan quản lý nhà nước về quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị và hạ tầng kỹ thuật - cùng các Bộ, ngành, đơn vị liên quan. Hướng dẫn đóng vai trò là công cụ giúp các bên liên quan nhận diện sớm rủi ro khí hậu, xác định được khu vực và nhóm dân cư dễ bị tổn thương, từ đó hỗ trợ ra quyết định trên cơ sở bằng chứng khoa học. Kết quả đánh giá là nền tảng để chính quyền lập kế hoạch phát triển đô thị gắn với thích ứng BĐKH, thiết kế hạ tầng chống chịu, phân bổ nguồn lực hợp lý, đồng thời tận dụng hiệu quả các nguồn vốn quốc tế. Ngoài ra, Hướng dẫn còn góp phần lồng ghép các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), đặc biệt là SDG 11 (Đô thị bền vững) và SDG 13 (Hành động khí hậu); đáp ứng yêu cầu báo cáo khí hậu quốc gia (NDC - Đóng góp do quốc gia tự quyết định).
Hội thảo đã tập trung phân tích, đánh giá tính khả thi, chỉ ra tồn tại, hạn chế của Dự thảo Hướng dẫn; thảo luận khả năng áp dụng thực tiễn và tích hợp với quy trình quy hoạch, từ đó đưa ra góp ý phù hợp với điều kiện thực tế tại các địa phương thí điểm Dự án nói riêng, Việt Nam nói chung. Nhiều ý kiến đóng góp hữu ích từ các chuyên gia, nhà quản lý, tổ chức quốc tế và địa phương đã được đơn vị tư vấn và Ban Soạn thảo Hướng dẫn tiếp thu, nhằm hoàn thiện bộ hướng dẫn, đưa vào ứng dụng thực tiễn, tạo nền tảng vững chắc, đóng góp thiết thực vào việc nâng cao năng lực chống chịu với BĐKH và xây dựng đô thị xanh tại Việt Nam.
An Minh - Gia Linh
