08/05/2017
TS. Lý Ngọc Sâm - Viện Sinh học nhiệt đới và TS. Thomas Haevermans - Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Pháp (MNHN) đã phát hiện một quần thể nhỏ cây trưởng thành của loài thực vật mới thuộc họ Ráy (Arecaceae) tại núi Dầu, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi.
Theo TS. Lý Ngọc Sâm, đây làkiểu cây nhỏ, hình dạng lá và hoa đẹp nên Ráy việt núi dầu rất phù hợp cho việc nhân giống làm cảnh.
Giữa năm 2015, các mẫu tiêu bản có hoa và quả của loài này được thu thập lại tại núi Dầu, Quảng Ngãi. Nghiên cứu các mẫu tiêu bản trong các bộ sưu tập mẫu vật hiện có của Viện Sinh học nhiệt đới, Bảo tàng MNHN và các tài liệu chuyên ngành liên quan đến họ Ráy cho thấy các mẫu thu thập được ở Quảng Ngãi là một loài thuộc họ Ráy, chưa được mô tả, có thể là một chi thực vật mới, nhưng cần phải nghiên cứu kiểm tra.
Một bảng mô tả hoàn chỉnh các đặc điểm hình thái và giải phẫu của thân, lá, bông và quả cùng các mẫu mô lá (mẫu DNA) thu từ núi Dầu được TS. Lý Ngọc Sâm chuyển đến các chuyên gia của họ Ráy ở Đại học Muchen Ludwig-Maxilians, Cộng hòa Liên bang Đức và Đại học Malaysia Sarawak để tiếp tục phối hợp nghiên cứu và phân tích sinh học phân tử. Kết quả phân tích sinh học phân tử đã xác định các mẫu thu thập là cùng một loài, và là một chi thực vật hoàn toàn mới chưa từng được công bố trước đây, có quan hệ gần gũi với chi Ráy (Alocasia) trong nhánh Alocasia - Colocasia. Chi thực vật này được các nhà nghiên cứu đặt tên là chi Ráy việt: Vietnamocasia N.S.Lý, S.Y.Wong & P.C.Boyce, gen. nov.
Cụm bông mo loài Vietnamocasia dauea N.S.Lý, S. Y. Wong, T.Haevermans & D.V.Nguyen
Vietnamocasia là tên ghép từ tên Hy lạp cổ, chi thực vật mới này hiện chỉ có một loài và Ráy việt núi dầu, Vietnamocasia dauea N.S.Lý, S. Y. Wong, T.Haevermans & D.V.Nguyen, sp. nov., là mẫu chuẩn cho chi Ráy việt - Vietnamocasia.
Ráy việt núi dầu là loài cây thân thảo trung sinh, thường xanh cao đến 80 cm; thân không phân nhánh, màu xanh, dài 35 - 50 cm, đường kính 2 - 3,5 cm, phân lóng rõ ràng, lúc đầu mọc thẳng sau trường trên mặt đất, phần ngọn thân hướng lên mang, lá thẳng đứng, sau trải rộng ở cây trưởng thành.
Hiện chỉ phát hiện một số lượng rất ít các quần thể nhỏ của 2 - 8 cá thể Ráy việt núi dầu,Vietnamocasia dauea, mọc phân tán dưới tán rừng ẩm thứ sinh cây lá rộng ưu thế cây họ dầu, tại núi Dầu, huyện Nghĩa Hành, và rừng nguyên sinh thường xanh cây lá rộng núi thấp thuộc vùng núi Cà Đam, huyện Tây Trà và Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi, ở cao độ từ 150 - 790 m so với mực nước biển. Ráy việt núi dầu ra hoa vào tháng 5 và quả được ghi nhận đến giữa tháng 9. Đây là chi và loài đặc hữu hẹp cho hệ thực vật Việt Nam. Hiện nay loài này đang gặp nguy cấp cao vì môi trường sống bị thu hẹp và xáo trộn do mất rừng. Do đó, việc nghiên cứu nhân giống bảo tồn loài này là cần thiết.
Quỳnh Như
