30/10/2017
Văn phòng xanh (VPX) là sáng kiến của Quỹ Bảo vệ thiên nhiên toàn cầu (WWF) tại Phần Lan bắt đầu từ năm 1997, tuy nhiên đến năm 2002, Chương trình này mới chính thức thực hiện. Theo WWF, VPX là “hệ thống quản lý môi trường” giúp cho các văn phòng giảm phát thải khí nhà kính ngay tại nơi làm việc.
VPX tập trung vào việc thay đổi ý thức và hành vi của nhân viên hướng tới thực hiện hành vi tiêu dùng bền vững, nhằm giảm chi phí và tác động tới môi trường mang lại lợi ích cho tổ chức và tạo môi trường làm việc lành mạnh, thân thiện. Những thay đổi này diễn ra trong mọi mặt của vận hành văn phòng: giảm tiêu thụ năng lượng (điện), các nguồn tài nguyên (nước, giấy), tận dụng ánh sáng tự nhiên, đảm bảo lưu thông không khí; chọn mua các sản phẩm, thực phẩm thân thiện với môi trường tới việc xây dựng hệ thống tái chế và tái sử dụng; sử dụng các nguồn năng lượng xanh, xây dựng ý thức xanh cho toàn bộ nhân viên… Tuy nhiên, không có công thức chung về VPX cho tất cả các văn phòng mà tùy thuộc vào quy mô, điều kiện của mỗi tổ chức để xây dựng một “hệ thống quản lý môi trường” sao cho phù hợp và hiệu quả.
Trong khi đó, đối tượng của VPX khá đa dạng, phù hợp với tất cả các loại hình tổ chức, dù khu vực tư nhân hay khu vực công. Phương châm của VPX “Ngay cả những hành động nhỏ cũng có thể tạo ra sự khác biệt nếu có đủ người tham gia”. Tính đến nay, tại Phần Lan nơi “khai sinh” ra khái niệm VPX, mạng lưới này đã có sự tham gia của 403 văn phòng đến từ hơn 150 tổ chức. Tại các quốc gia khác có 128 VPX đến từ 106 tổ chức khác nhau. Theo báo cáo kết quả thực hiện của các VPX tại Phần Lan từ năm 2007 - 2016 cho thấy, sau khi tham gia Chương trình đã giảm 55.300 tấn CO2, tiết kiệm khoảng 6 triệu tờ giấy - tương đương với chiều cao khoảng 587m, điều này cũng đồng nghĩa với việc chừng đó chất thải từ giấy được giảm đi. Ngoài ra còn nhiều lợi ích khác.
Lượng CO2 mà các văn phòng tại Phần Lan tiết kiệm được sau khi tham gia Chương trình VPX trong các năm từ 2007-2016 (nguồn WWF)
Protocol (giao thức báo cáo khí nhà kính). Khi sử dụng tiêu chuẩn GO, các văn phòng sẽ xác định được phạm vi và nguồn phát thải; tính toán được lượng phát thải; giám sát, đánh giá và lập báo cáo phát thải. Kết hợp tiêu chuẩn GO và bộ công cụ lối sống VPX, các văn phòng sẽ có một bộ công cụ toàn diện cho việc xây dựng và đánh giá văn phòng của mình. Nếu LSX này được duy trì và cải tiến liên tục, các văn phòng sẽ thấy được lợi ích đầu tiên đó là giảm chi phí vận hành, quản lý một tổ chức nhờ vào: tiêu thụ điện, nước giảm; lượng giấy sử dụng ít; chất thải được quản lý chặt chẽ…Tiếp đến, ý thức và hành vi tiêu dùng của nhân viên văn phòng thay đổi, nhóm đối tượng này sẽ nhận thức rõ, ngay cả việc tham gia giao thông hàng ngày, đi công tác, lưu trú,... cũng có tác động làm phát thải các-bon gây hiệu ứng nhà kính. Nhóm nhân viên văn phòng được kỳ vọng sẽ có những hành động cụ thể duy trì hoạt động trong văn phòng thường xuyên, cải tiến liên tục nhằm thiết lập một LSX, môi trường làm việc xanh đúng nghĩa.
VPX - từ những thay đổi tưởng chừng như rất nhỏ của nhóm người làm việc trong các văn phòng nhưng đã có thể thiết lập một LSX, bền vững. Đây là công cụ đơn giản nhưng hiệu quả, góp phần chung tay thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam đạt mức 8% như đã cam kết tại Hội nghị Liên hợp quốc về BĐKH (COP21).
VPX hướng đến việc xây dựng lối sống xanh cho toàn bộ nhân viên
Tính đến năm 2017, khái niệm VPX đã tồn tại 20 năm và chính thức triển khai được 15 năm. Tại Việt Nam, WWF là tổ chức đầu tiên đưa mô hình VPX vào giới thiệu với các doanh nghiệp và tổ chức trong nước. Trong khi đó, Công ty Conforama là đơn vị đầu tiên nhận được chứng chỉ VPX của WWF từ năm 2007. Mạng lưới VPX của WWF tại Việt Nam tập hợp các thành viên như: Đại sứ quán Anh, Đại sứ quán Phần Lan, Công ty Toyota motor Việt Nam, Công ty Thiết kế Out-2 Design, Công ty Tanner…Mặc dù được đưa vào Việt Nam từ khá sớm nhưng việc triển khai VPX chưa phổ biến, vì nhiều nguyên nhân khác nhau. Từ khi Nghị quyết số 24-NQ/TW năm 2003 chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên và BVMT do Ban chấp hành Trung ương ban hành thì vấn đề “giảm nhẹ phát thải” bắt đầu được quan tâm nhiều hơn ở tất cả các lĩnh vực: công nghiệp, nông nghiệp, sản xuất dịch vụ,…bao gồm cả việc xây dựng và duy trì một “lối sống bền vững các-bon thấp” trong cộng đồng. Đây chính là động lực để VPX có cơ hội được triển khai và nhân rộng ở Việt Nam. Việc xây dựng lối sống xanh (LSX) ở văn phòng, thúc đẩy nhân viên văn phòng thay đổi hành vi tiêu dùng theo hướng bền vững hơn và duy trì các hành vi đó chính là mục tiêu mà Chương trình VPX tại Việt Nam, hướng tới dưới sự hỗ trợ kỹ thuật của Viện Công nghệ Châu Á tại Việt Nam (AIT-VN) và Chương trình này do UNEP (Chương trình môi trường của Liên hợp quốc) tài trợ.
Các văn phòng khi tham gia Chương trình sẽ được chuyển giao Bộ công cụ lối sống VPX và Tiêu chuẩn VPX (tiêu chuẩn GO) phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Bộ công cụ lối sống VPX bao gồm: Hướng dẫn thực hành và công cụ triển khai. Còn tiêu chuẩn GO được thiết lập dựa trên tiêu chuẩn ISO 14064 (tiêu chuẩn quốc tế về khí nhà kính) và GHG.
ThS. Nguyễn Thanh Ngân
Tập đoàn Dệt may Việt Nam
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 10/2017)
