17/03/2025
Việt Nam có 12 khu vực được công nhận là Vườn Di sản (VDS) ASEAN, gồm: Vườn Quốc gia (VQG) Hoàng Liên (Lào Cai, Lai Châu), VQG Ba Bể (Bắc Kạn), VQG Vũ Quang (Hà Tĩnh), VQG Bái Tử Long (Quảng Ninh), Khu bảo tồn Ngọc Linh (Kon Tum), VQG Chư Mom Ray (Kon Tum), VQG Kon Ka Kinh (Gia Lai), VQG U Minh Thượng (Kiên Giang), VQG Bidoup - Núi Bà (Lâm Đồng), VQG Lò Gò - Xa Mát (Tây Ninh), VQG Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu), VQG Bạch Mã (Huế). Gần đây nhất tháng 1/2025, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn số 590/VPCP-NN về việc đề cử VQG Xuân Thủy là VDS ASEAN. Như vậy, tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam là quốc gia có số lượng VDS ASEAN được công nhận nhiều nhất Đông Nam Á.
VDS ASEAN là một trong những sáng kiến hợp tác ASEAN về môi trường được thực hiện trên cơ sở Tuyên bố về VDS của Bộ trưởng Môi trường các nước ASEAN từ năm 2003 với mục tiêu bảo tồn toàn diện các hệ sinh thái quan trọng, mang tính độc đáo, đặc biệt của khu vực ASEAN. Các VDS ASEAN được định nghĩa là “các khu bảo tồn có tầm quan trọng khu vực trong việc bảo tồn toàn bộ hệ sinh thái đặc trưng của khu vực ASEAN.” Các khu này được thiết lập nhằm nâng cao nhận thức, niềm tự hào, bảo tồn, thụ hưởng các di sản thiên nhiên phong phú của ASEAN thông qua mạng lưới các khu bảo tồn, tạo ra sự hợp tác giữa các nước ASEAN trong việc bảo tồn di sản thiên nhiên chung.
Hiện Chương trình VDS ASEAN đã đưa ra 3 mục tiêu trong quá trình hoạt động, gồm: (i) Xây dựng Thỏa thuận giữa các VDS ASEAN và các bên liên quan nhằm bảo tồn những khu vực được ưu tiên bảo vệ để giải quyết các mối đe dọa đối với đa dạng sinh học; (ii) Tăng cường năng lực của các cơ quan quản lý VDS ASEAN nhằm thúc đẩy nhận thức về bảo tồn, tiếp cận cộng đồng thông qua xây dựng năng lực, kết nối mạng lưới khu vực và trao đổi kinh nghiệm, tham quan, học tập; (iii) Thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương. Để triển khai 3 mục tiêu này, các VDS ASEAN của Việt Nam đang xây dựng kế hoạch quản lý, phương án quản lý rừng bền vững; nâng cao năng lực của các ban quản lý, cán bộ và các bên liên quan khác; triển khai các công cụ, phương pháp giám sát, đánh giá tại các VDS; tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương; xây dựng tài chính bền vững cho các VDS...
VQG Vũ Quang (Hà Tĩnh) - Một trong 12 VDS ASEAN của Việt Nam
Trước đó, trong năm 2024, Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) được giao chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan thuộc Bộ thực hiện nhiệm vụ “Kết nối các VDS ASEAN của Việt Nam giai đoạn 2023 - 2025 theo Chương trình Hành động quốc gia về đa dạng sinh học”. Nhiệm vụ giúp liên kết, xây dựng mạng lưới, chia sẻ thông tin giữa các VDS ASEAN của Việt Nam; cụ thể hóa Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định của Chính phủ trong việc tăng cường năng lực cho quản lý, bảo vệ các di sản thiên nhiên. Đồng thời, thúc đẩy việc thực hiện các cam kết quốc tế về bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học trong thập kỷ mới (2021 - 2030); chia sẻ quyền, lợi ích của các bên liên quan trong bảo tồn, sử dụng bền vững đa dạng sinh học theo định hướng phát triển bền vững. Lộ trình đến năm 2025, Việt Nam phấn đấu có thêm 3 VDS ASEAN, phù hợp với mục tiêu đã đề ra trong Chiến lược Đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Theo đó, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học sẽ phối hợp với Vụ Hợp tác quốc tế tham mưu cho Bộ hoàn thiện hướng dẫn các địa phương lập hồ sơ tham gia VDS ASEAN; hướng dẫn kỹ thuật về quản lý bảo vệ môi trường, thiên nhiên. Trong năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ ban hành thông tư về quy trình kiểm kê, quan trắc đa dạng sinh học và thông tư hướng dẫn quy định kỹ thuật để các địa phương, VQG triển khai. Bộ cũng nghiên cứu, ban hành tiêu chí đánh giá quản lý môi trường, di sản thiên nhiên, thành lập mạng lưới VDS ASEAN Việt Nam và xây dựng quy chế hợp tác để trao đổi kinh nghiệm giữa các chuyên gia, đánh giá hiệu quả quản lý khu bảo tồn.
Đối với các VDS ASEAN, VQG và khu bảo tồn, đại diện phòng Quản lý di sản thiên nhiên, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học cho rằng, các cơ sở cần lồng ghép các quy chế bảo vệ môi trường và phương án bảo tồn rừng bền vững. Ngoài ra, tiếp tục thực hiện công tác điều tra đánh giá công tác quản lý bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên; cập nhật vào cơ sở dữ liệu quốc gia về đa dạng sinh học; tổ chức giám sát, kịp thời ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật, đặc biệt về lâm nghiệp, thủy sản, đa dạng sinh học, đất đai; tăng cường nhận thức, thu hút sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động bảo tồn, đặc biệt là người dân vùng đệm, từ đó bảo vệ bền vững các khu bảo tồn, nhất là các VDS ASEAN.
Châu Long
