25/11/2021
Để kịp thời triển khai thi hành Luật BVMT năm 2020 đồng bộ, hiệu quả, ngày 30/6/2021, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Công văn số 4409/UBND-NN phân công cụ thể trách nhiệm cho các sở, ban, ngành và các tổ chức chính trị trên địa bàn tỉnh. Mục đích của việc phân công nhằm tuyên truyền, phổ biến Luật đến nhân dân, cán bộ, người lao động; tập huấn cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác BVMT hiệu quả. Đồng thời rà soát, ban hành kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật theo quy định của Luật BVMT thuộc thẩm quyền ban hành của HĐND tỉnh, UBND tỉnh để triển khai đồng bộ trên toàn tỉnh; xác định cụ thể nội dung, tiến độ hoàn thành và trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị liên quan trong việc tổ chức triển khai thi hành Luật đảm bảo thống nhất, hiệu quả. Ngoài ra, việc phân công còn tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm khác như: Giao Sở TN&MT phối hợp với các sở, ban ngành liên quan tham mưu Ban cán sự Đảng UBND tỉnh trình Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BVMT trên địa bàn, tổ chức thực hiện rà soát, tham mưu ban hành các quy định về quản lý chất thải rắn, môi trường không khí, xây dựng lộ trình di dời các hộ dân (nếu có) ra khỏi cụm công nghiệp…
Một số khó khăn, vướng mắc trong triển khai thi hành Luật tại địa phương
Qua quá trình nghiên cứu Luật BVMT năm 2020, Sở TN&MT tỉnh Nghệ An nhận thấy, Luật đã có nhiều chính sách, nội dung mới như: Tăng cường việc công khai thông tin, tham vấn, phát huy vai trò giám sát, phản biện, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích của cộng đồng dân cư khi tham gia các hoạt động BVMT; kiểm soát chặt chẽ dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao, thay đổi phương thức quản lý môi trường đối với dự án, tích hợp các loại giấy phép vào 1 loại, cắt giảm bớt thủ tục hành chính. Ngoài ra, Luật đã quy định về việc thúc đẩy phân loại rác thải tại nguồn; định hướng cách thức quản lý, ứng xử với chất thải…
Tuy nhiên, theo Chi cục BVMT tỉnh Nghệ An, việc triển khai thi hành Luật trên địa bàn tỉnh còn gặp một số khó khăn nhất định. Thứ nhất, Luật BVMT năm 2020 sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2022, nhưng đến nay, Chính phủ và Bộ TN&MT chưa ban Nghị định, Thông tư quy định chi tiết một số điều của Luật, dẫn đến địa phương gặp lúng túng, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện, cụ thể như: Việc áp dụng quy định về thu phí thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường, phương án cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định cũ là không phù hợp và phải xây dựng quy định mới để triển khai thu phí thẩm định đảm bảo kịp thời, phù hợp với quy định mới. Song, do chưa có văn bản dưới Luật để hướng dẫn nên thiếu cơ sở để xây dựng và việc xây dựng các quy định đang phải sử dụng trên các bản dự thảo. Mặt khác, việc triển khai Luật ở cấp huyện và cấp xã gặp nhiều khó khăn khi chưa có văn bản hướng dẫn, trong khi đó Luật có nhiều nội dung đổi mới…
Thứ hai, khó khăn trong quá trình triển khai xây dựng phương án quy hoạch BVMT trong quy hoạch tỉnh: Theo Luật Quy hoạch thì việc quy hoạch BVMT phải lồng ghép vào Quy hoạch tỉnh Nghệ An thời kỳ 2021 - 2030, trong đó gắn với Quy hoạch BVMT quốc gia, quy hoạch vùng. Tỉnh Nghệ An hiện đang phải triển khai lập quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 mà theo Luật BVMT năm 2020 thì Chính phủ quy định việc xác định phân vùng môi trường trong quy hoạch tỉnh; Bộ TN&MT xây dựng nội dung BVMT trong quy hoạch vùng và hướng dẫn xây dựng nội dung BVMT trong quy hoạch tỉnh, nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có hướng dẫn của Chính phủ và Bộ TN&MT về nội dung này. Hơn nữa, trên thực tế từ trước đến nay, ở Việt Nam chưa từng có quy hoạch môi trường từ cấp tỉnh đến cấp quốc gia, vì vậy, đội ngũ lập phương án để xây dựng quy hoạch còn lúng túng đối với cơ sở pháp luật cũng như cơ sở thực tiễn.
Thứ ba, Luật BVMT năm 2020 phân công UBND tỉnh xây dựng và ban hành các chính sách, ưu đãi trong lĩnh vực BVMT như: Hoạt động xử lý chất thải, xây dựng cảnh quan, BVMT nông thôn, đầu tư xây dựng, kinh doanh, vận hành công trình hạ tầng BVMT tại các khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, hoạt động quản lý chất thải sinh hoạt, chất thải nguy hại, nước thải hộ gia đình…Tuy nhiên, Luật không quy định cơ quan Trung ương hướng dẫn cho UBND cấp tỉnh triển khai nội dung này nên quá trình triển khai sẽ gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, theo quy định tại điểm h, khoản 9, Điều 30, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, HĐND cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định các chế độ, chi ngân sách đối với một số nhiệm vụ chi có tính chất đặc thù ở địa phương và khoản 2, Điều 27, Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết để quy định chính sách nhằm đảm bảo thi hành Hiến pháp, luật và văn bản của các cơ quan nhà nước cấp trên. Như vậy, thẩm quyền ban hành các chính sách ưu đãi, hỗ trợ hoạt động liên quan đến BVMT được quy định tại Luật BVMT năm 2020 là không phù hợp, không thống nhất với quy định của Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và Luật Ngân sách nhà nước.
Thứ tư, về phân loại chất thải sinh hoạt tại nguồn, đây là nội dung mới được đưa vào Luật BVMT năm 2020 và sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện, nguồn lực cũng như cơ sở vật chất hiện tại để đáp ứng cho việc phân loại chất thải rắn tại nguồn còn hạn chế; các hướng dẫn về phương thức tổ chức phân loại chất thải rắn tại nguồn hiện nay cũng chưa ban hành.
Một số giải pháp tăng cường công tác BVMT trong thời gian tới
Trên cơ sở thực tiễn và căn cứ những quy định mới tại Luật BVMT năm 2020, Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An sẽ ban hành Nghị quyết mới để tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác BVMT. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên tuyền, phổ biến đến các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trên địa bàn những quy định mới của pháp luật về BVMT; đẩy mạnh phong trào toàn dân tham gia BVMT thông qua các phong trào đã phát huy hiệu quả (Ngày Chủ nhật xanh, các mô hình về tiết kiệm sinh thái, xử lý chất thải, cải tạo cảnh quan...); tăng cường sự giám sát của cộng đồng dân cư và khuyến khích, động viên các cá nhân, tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ BVMT.
Tỉnh Nghệ An siết chặt hoạt động BVMT trong hoạt động sản xuất, kinh doanh than
Bên cạnh đó, tiếp tục chỉ đạo và thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 8/12/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường công tác BVMT trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2017 - 2020, định hướng đến năm 2025; Quyết định số 32/2016/QĐ-UBND ngày 7/4/2016 của UBND tỉnh về việc ban hành quy định BVMT trên địa bàn tỉnh Nghệ An; Quyết định số 4955/QĐ-UBND ngày 12/10/2016 của UBND tỉnh về Chiến lược BVMT đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030; Kế hoạch xử lý ô nhiễm do tồn dư thuốc bảo vệ thực vật theo Quyết định số 1946/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; Quyết định số 807/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; Kế hoạch xử lý ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg ngày 1/10/2013 của Thủ tướng Chính phủ; Kế hoạch số 317/KH-UBND của UBND tỉnh về thực hiện Chiến lược sản xuất sạch hơn trong công nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2017 - 2020… Đồng thời, tập trung huy động mọi nguồn lực tài chính để đầu tư cơ sở hạ tầng BVMT đối với khu công nghiệp, cụm công nghiệp, bệnh viện, bãi rác, làng nghề được khuyến khích phát triển đảm bảo về môi trường... Trong đó, ưu tiên nguồn lực để giải quyết các vấn đề bức xúc, kiến nghị của cử tri, như đầu tư hệ thống xử lý nước thải, tái định cư tại khu liên hợp chất thải rắn Nghi Yên, xóm Đông Lâm - xã Nghĩa Lâm; đảm bảo mức chi cho sự nghiệp môi trường không dưới 1% tổng chi ngân sách nhà nước trong dự toán ngân sách hàng năm và tăng dần tỷ lệ theo tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế cho hoạt động BVMT.
Địa phương cũng sẽ sớm xử lý tình trạng gây ô nhiễm môi trường tại các bãi rác, khu xử lý rác thải trên địa bàn tỉnh; thực hiện nghiêm túc, đúng quy định, quy chuẩn của các khu công nghiệp, cụm công nghiêp, làng nghề để khuyến khích phát triển và hạn chế ảnh hưởng đến môi trường; quy hoạch xây dựng các khu xử lý chất thải và kêu gọi nhà đầu tư triển khai những dự án có công nghệ xanh, thân thiện với môi trường; ưu tiên và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư vào địa bàn nhưng phải đảm bảo đúng quy định, đúng luật, đối với những dự án, công trình có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường thì kiên quyết không cho triển khai. Chỉ đạo các ngành chức năng thực hiện trách nhiệm theo phân cấp, phân nhiệm tại Quyết định số 32/2016/QĐ-UBND, nếu để xảy ra ô nhiễm môi trường, trước hết quy trách nhiệm đối với người đứng đầu địa phương; giao các ban, sở, ngành đưa kết quả thực hiện nhiệm vụ, chỉ tiêu BVMT vào đánh giá tổng kết thi đua khen thưởng cuối năm.
Đồng thời, tiếp tục chỉ đạo việc hoàn thiện mạng lưới thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt; chất thải nguy hại phát sinh trong nông nghiệp, sinh hoạt của người dân trên toàn tỉnh; đầu tư trang thiết bị, nhân lực cho hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải sinh hoạt đảm bảo vệ sinh môi trường; bố trí đầy đủ kinh phí cấp huyện, xã để đảm bảo đủ bù đắp chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn; tăng cường công tác xã hội hóa, thu hút đầu tư trong xây dựng hạ tầng cấp nước, xử lý rác thải tại các địa phương; xây dựng lộ trình thực hiện và nguồn lực tài chính để triển khai thực hiện các công trình BVMT tại làng nghề, cụm công nghiệp, xử lý ô nhiễm triệt để tại các bãi rác.
Ngoài ra, nâng cao chất lượng công tác thẩm định khi cấp phép các dự án, chỉ cấp phép cho những cơ sở hoạt động chính thức khi đã hoàn thành công trình BVMT, vận hành thử nghiệm đạt quy chuẩn môi trường do các cơ quan chức năng xác nhận; chú trọng kiểm tra, giám sát hoạt động BVMT của các cơ sở sản xuất kinh doanh, hộ gia đình, cá nhân về việc chấp hành pháp luật BMVT và chấn chỉnh, xử phạt nghiêm minh những hành vi vi phạm theo thẩm quyền hoặc đề xuất với người có thẩm quyền xử phạt; thực hiện kịp thời, hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng đối với tập thể, cá nhân có đóng góp tích cực cho BVMT. Đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ xử lý, tái chế, tái sử dụng chất thải tiên tiến, thân thiện với môi trường; xây dựng, nhân rộng các mô hình về sản xuất sản phẩm sạch; hình thành và phát triển ngành công nghiệp môi trường, tạo thị trường, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển dịch vụ môi trường. Cùng với đó, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong BVMT; hoàn thiện hệ thống điều khiển, kết nối dữ liệu quan trắc tự động của các trạm quan trắc môi trường tự động trên địa bàn tỉnh do Sở TN&MT quản lý, sử dụng 2 phần mềm quản lý số liệu quan trắc tự động, liên tục là VNPT và Envisoft.
Như vậy, Luật BVMT năm 2020 chuẩn bị có hiệu lực, đây là cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu quả công tác BVMT của toàn xã hội, để Luật được triển khai kịp thời và đồng bộ, Nghệ An nói riêng, các địa phương khác trên cả nước nói chung cần sự vào cuộc của các tổ chức, cá nhân, đặc biệt là sự nỗ lực của đội ngũ xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật và đội ngũ cán bộ thực thi.
Gia Linh
