Ngày 12/11/2021, tại Hà Nội, “Chương trình Xe sạch – Trời xanh: Triển khai thí điểm đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn TP. Hà Nội làm cơ sở nghiên cứu, đề xuất các giải pháp cải thiện chất lượng không khí” chính thức được khởi động. Chương trình do Sở TN&MT, Sở Giao thông vận tải phối hợp với Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), Viện Khoa học & Công nghệ giao thông vận tải (ITST) với sự đồng hành của Trung tâm Sống & Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live&Learn), trong khuôn khổ Dự án “Chung tay vì Không khí sạch” do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ.

    Tham gia Lễ khởi động chương trình có đại diện Bộ TN&MT và Bộ Giao thông vận tải; Lãnh đạo các đơn vị:  Sở TN&MT, Giao thông vận tải; UBND các quận Hoàn Kiếm, Thanh Xuân, Cầu Giấy, Đống Đa, Hà Đông, Hai Bà Trưng và đại diện các Sở, ngành, quận, huyện, thị xã và cơ quan báo chí, truyền hình.

    Ô nhiễm không khí là một trong những vấn đề môi trường đang được quan tâm nhất hiện nay, trong đó hoạt động giao thông vận tải là một nguồn gây ô nhiễm không khí chính tại các thành phố lớn. Tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, xe mô tô, xe gắn máy chiếm đến 95% về số lượng, mặc dù chỉ tiêu thụ 56% xăng nhưng lại thải ra tới 94% lượng HC; 87% lượng CO; 57% lượng NOx trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới. Các chất ô nhiễm này gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng môi trường không khí đô thị và tác động trực tiếp tới sức khoẻ của người dân. Một giải pháp cần thiết để thúc đẩy giao thông xanh mang lại bầu không khí sạch là thường xuyên bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ khí thải của xe mô tô, xe gắn máy, đồng thời thay thế xe cũ không còn đảm bảo về an toàn giao thông và nồng độ khí thải theo quy chuẩn.

    Từ thực tế đó, ngày 22/7/2021, UBND TP. Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 172/KH-UBND triển khai thực hiện thí điểm đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn TP. Đặc biệt, Chương trình Xe sạch - Trời Xanh chính thức bắt đầu triển khai tại Hà Nội từ ngày 12/11/2021, bao gồm các hoạt động chính: Đo kiểm khí thải cho khoảng 3.000 – 5.000 xe mô tô, xe gắn máy các hãng Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio, SYM. Người dân Thủ đô sẽ được kiểm tra khí thải xe máy miễn phí tại đến 8 điểm kiểm định tại các quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Cầu Giấy, Thanh Xuân và Hà Đông. Đối với xe máy từ 5 năm trở lên (đăng ký trước năm 2017), chủ phương tiện được tặng dầu nhớt, trường hợp xe không đạt tiêu chuẩn khí thải sẽ được hỗ trợ một phần chi phí bảo dưỡng tối đa không quá 200.000 VNĐ/xe để sửa chữa các bộ phận liên quan đến khí thải. Các phương tiện vẫn được tiếp tục lưu hành sau khi được kiểm tra khí thải. Đối với xe máy đăng ký lần đầu trước năm 2002, thuộc 5 hãng xe trên có nhu cầu chuyển đổi sang xe máy mới sẽ được tư vấn, hướng dẫn, nếu đáp ứng các điều kiện của Chương trình sẽ nhận được các mức hỗ trợ từ các hãng xe tối đa lên đến 4 triệu đồng (khoản hỗ trợ tùy theo chính sách khuyến mại của từng hãng xe và giảm giá trực tiếp trên giá xe mới). Các điểm đo kiểm khí thải và tiếp nhận xe máy cũ, hỗ trợ chuyển đổi xe mới hiện có mặt tại 6 quận: Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Cầu Giấy, Thanh Xuân, Hà Đông. Đồng thời, Chương trình cũng tiến hành khảo sát ý kiến người dân về các chính sách và giải pháp kiểm soát khí thải xe đang lưu hành.

    Bên cạnh việc triển khai tại Hà Nội, Chương trình thí điểm đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy đã được tiến hành tại TP. Hồ Chí Minh và sắp tới là Đà Nẵng trong khoảng thời gian từ tháng 4/2020 - 6/2022. Hoạt động chính của Chương trình là tổ chức kiểm tra khí thải miễn phí, sửa chữa bảo dưỡng miễn phí cho khoảng 18.000 xe máy tại 3 thành phố lớn (tại các cửa hàng đại lý ủy quyền thuộc VAMM) cùng với các hoạt động truyền thông, khảo sát ý kiến chủ phương tiện và tham vấn các bên liên quan. Mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng và ảnh hưởng của phát thải xe máy, đặc biệt là xe máy cũ, đến chất lượng không khí; đồng thời là cơ sở khoa học hỗ trợ việc xây dựng và thực thi các chính sách về giao thông bền vững và BVMT.

Hồng Nhung