Giải cứu loài sao la khỏi bờ vực tuyệt chủng

18/10/2023

    Mới đây, Dự án "Giải cứu sao la khỏi bờ vực tuyệt chủng", do EU tài trợ không hoàn lại thông qua Tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF - Việt Nam) với tổng kinh phí hơn 22 tỉ đồng đã được triển khai tại tỉnh Quảng Bình. Dự án nhằm tăng cường hoạt động tìm kiếm, phát hiện loài thú quý hiếm, đặc hữu này trên nhiều phạm vi, khu vực rừng đã được khảo sát: Vườn Quốc gia Pù Mát, khu vực rừng phòng hộ phía Bắc tỉnh Nghệ An và khu vực cảnh quan trung Trường Sơn (Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam). Quảng Bình là một trong những địa phương được Bộ NN&PTNTT - Cơ quan chủ quản Dự án chọn tiên phong khởi động Dự án.

    Theo đánh giá của các nhà khoa học, hiện vẫn chưa có thông tin quần thể sao la trên toàn cầu. Đây là một trong những loài động vật có vú có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất thế giới, với số lượng còn sót lại trong tự nhiên chỉ khoảng dưới 100 cá thể tập trung ở khu vực trung dãy Trường Sơn trên lãnh thổ Việt Nam và Lào. Đây là tượng trưng cho tất cả điều quan trọng hiện đang bị đe dọa, nếu chúng ta có thể cứu được sao la, sẽ cứu được cảnh quan rừng, đa dạng sinh học và những lợi ích hệ sinh thái mang lại. Do đó, đây không chỉ đơn thuần là bảo vệ một loài động vật trong tình trạng nguy cấp mà còn là cuộc chiến nhằm cứu lấy thiên nhiên, các lợi ích sinh thái, sinh kế cộng đồng và tất cả những gì mà loài sao la là đại diện.

    Ông Nguyễn Văn Long, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm kiêm Giám đốc Ban Quản lý Dự án rừng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC) cho biết, do đặc tính của loài sao la nên hiện tại không có cá thể nào được nuôi nhốt và phạm vi phân bổ loài thú này rất hạn hẹp, chỉ tập trung ở khu vực rừng trung Trường Sơn. Để triển khai hiệu quả Dự án, tỉnh Quảng Bình đã quyết định thành lập Ban Quản lý Dự án VFBC trực thuộc Sở NN&PTNT, phối hợp với Tổ chức WWF - Việt Nam và các cơ quan liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện các hoạt động tìm kiếm sao la. Trước mắt Dự án sẽ tập trung phổ biến kiến thức cho người dân, cộng đồng, từ đó cùng thu thập thông tin có giá trị nhằm tăng khả năng phát hiện sao la trong phạm vi cư trú. Ngoài ra, sẽ sử dụng hệ thống bẫy ảnh tại nhiều khu vực để giám sát, tìm kiếm nhằm phát hiện cá thể này trên phạm vi các khu vực rừng dựa trên kinh nghiệm, khảo sát, điều tra thu thập thông tin.

    Dự án sẽ ưu tiên ít nhất 15 khu vực có mức độ nhận diện sao la cao nhất để khảo sát và đặt 2.400 bẫy ảnh flash trắng cho 6 tỉnh vùng trung Trường Sơn. Riêng Quảng Bình sẽ đặt 3 khu vực (200 bẫy ảnh cho mỗi khu vực) để nhận diện sao la. Tiếp đó, thực hiện thu thập và lấy ít nhất 1.200 mẫu eDNA để phân tích nhằm phát hiện sao la. Đồng thời sẽ tuyển dụng những người dân địa phương có kinh nghiệm theo dấu động vật hoang dã, có kiến thức sinh thái về các loài móng guốc để hỗ trợ hoạt động tìm kiếm, cứu hộ sao la trong tương lai.

    Ngoài ra, việc khẩn cấp là tìm kiếm phát hiện và nuôi nhốt để thiết lập một chương trình nhân giống bảo tồn ngoại vi. Bảo đảm và duy trì những điều kiện cần thiết mang tính dài hạn để khôi phục một quần thể loài hoang dã có khả năng tồn tại và tái sinh trong tương lai, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học Việt Nam nói chung và loài sao la nói riêng. 

Phương Linh