06/09/2022
Luật BVMT năm 2020 đã quy định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tuyên truyền, vận động các tổ chức thành viên và nhân dân tham gia hoạt động BVMT”; “… thực hiện tư vấn, phản biện, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về BVMT theo quy định của pháp luật. Cơ quan quản lý nhà nước các cấp có trách nhiệm tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia BVMT”. Phát huy vai trò của mình, thời gian qua, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (UBTWMTTQVN) đã tích cực tuyên truyền, vận động các tổ chức xã hội, nghề nghiệp cùng đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia chung tay BVMT với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, mang lại hiệu quả thiết thực.
Công tác BVMT và ứng phó với biến đổi khí hậu
Thực hiện Chương trình phối hợp thực hiện nhiệm vụ trong lĩnh vực TN&MT giữa Ban Thường trực UBTWMTTQVN và Bộ TN&MT, đến nay, 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước đã ký kết chương trình phối hợp hoặc kế hoạch phối hợp giữa Ban Thường trực UBMTTQVN với Sở TN&MT để thực hiện. Công tác phối hợp tập trung vào các nội dung chủ yếu như: Tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực thực hiện các nhiệm vụ BVMT và ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH); giám sát và phản biện xã hội về BVMT; xây dựng, duy trì và nhân rộng các mô hình điểm…
Ban Thường trực UBTWMTTQVN đã chỉ đạo triển khai xây dựng các mô hình điểm Khu dân cư BVMT, hiện đã được nhân rộng tại các địa phương và trong cả nước. Kết quả, 63/63 tỉnh, thành phố trong cả nước đã xây dựng các mô hình điểm và nhân rộng như: “Lồng ghép nhiệm vụ BVMT và ứng phó với BĐKH” trong Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; “Khu dân cư tự quản BVMT” gắn với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; "Khu dân cư thực hiện hài hòa giảm nghèo bền vững và BVMT" gắn với nhiệm vụ ứng phó với BĐKH. Hiện đang duy trì, xây mới và nhân rộng mô hình điểm "Vận động nhân dân ở khu dân cư thực hiện tang văn minh, tiến bộ và BVMT”; xây dựng điểm và nhân rộng mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác thải tại nguồn... Bên cạnh đó, Ban Thường trực UBTWMTTQVN, Bộ TN&MT cùng 40 tổ chức tôn giáo trong cả nước đã ký Chương trình phối hợp phát huy vai trò các tôn giáo tham gia BVMT và ứng phó với BĐKH (giai đoạn 2015 - 2020) với 5 nội dung và 7 mục tiêu, giải pháp cụ thể. Trên cơ sở đó, đến nay, cả nước đã có trên 2000 mô hình thuộc 43 tổ chức tôn giáo tham gia BVMT và ứng phó với BĐKH, giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Những nội dung của công tác BVMT đã được Ban Công tác Mặt trận hướng dẫn lồng ghép vào các chương trình, dự án, phong trào, cuộc vận động ở khu dân cư, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân và thành viên cùng tham gia. Nhiều nội dung của công tác BVMT đã được UBMTTQVN các cấp phối hợp với chính quyền, đoàn thể nhân dân tuyên truyền rộng rãi đến từng đoàn viên, hội viên, hộ gia đình và mỗi người dân như: trồng rừng, bảo vệ vườn, rừng cây xanh; giữ gìn nguồn nước; thu gom và xử lý rác thải; sử dụng đúng quy trình thuốc bảo vệ thực vật; xóa bỏ các phong tục, tập quán lạc hậu, các thói quen nếp sống thiếu vệ sinh; quan tâm bảo vệ giữ gìn, tôn tạo cảnh quan văn hoá, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh… Từ những mô hình trên, đã có nhiều phong trào, nhiều cuộc vận động thiết thực về BVMT được hình thành ở các địa bàn dân cư. Các hoạt động thông tin, tuyên truyền về nội dung BVMT được duy trì thường xuyên, có tác dụng tích cực, tạo thành phong trào trên địa bàn, giúp người dân xây dựng “thói quen tốt” về BVMT. Người dân đã nêu cao ý thức, trách nhiệm hơn trong giám sát việc BVMT của các tổ chức, doanh nghiệp, các cá nhân trong quá trình triển khai các hoạt động kinh tế, xã hội trên địa bàn khu dân cư… Từ hiệu quả thực tiễn, các mô hình điểm đã được nhân rộng ra nhiều địa phương, tạo thành phong trào thi đua và góp phần nâng cao chất lượng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và hiệu quả các tiêu chí xây dựng nông thôn mới.
Mới đây, Ban Thường trực UBTWMTTQVN phối hợp với Bộ TN&MT tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình phối hợp tham gia BVMT, ứng phó với BĐKH cho hơn 100 đại biểu là cán bộ Mặt trận, TN&MT các cấp đến từ 9 tỉnh, thành phố gồm: Hà Tĩnh, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa - Thiên Huế, TP. Đà Nẵng, Quảng Nam và kết nối trực tuyến đến 40 Sở TN&MT của các tỉnh trên cả nước. Tại Hội nghị, các đại biểu được lắng nghe, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm từ các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý từ các cơ quan của Bộ TN&MT và các sở TN&MT, các đại biểu Mặt trận các cấp, nhất là đại biểu ở khu dân cư với những kinh nghiệm, cách làm rất cụ thể, thiết thực, hiệu quả. Trong đó, các đại biểu tập trung cụ thể hóa 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp đã được thống nhất đề ra trong Chương trình phối hợp giữa Ban Thường trực UBTWMTTQVN và Bộ TN&MT, như: Tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức; xây dựng mới và nhân rộng các mô hình, điển hình; tập huấn, bồi dưỡng nâng cao nhận thức và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, phương pháp phối hợp; Phát huy vai trò của MTTQVN, các tổ chức chính trị - xã hội trong đề xuất, phản biện xã hội, góp ý xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật về quản lý; Phát huy vai trò giám sát của MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội đối với trách nhiệm của các cấp chính quyền và cơ quan chức năng...
Hội nghị tập huấn triển khai Chương trình phối hợp tham gia BVMT, ứng phó với BĐKH năm 2022 được tổ chức tại tỉnh Hà Tĩnh, ngày 20/5/2022
Công tác giám sát, phản biện xã hội, tập hợp ý kiến nhân dân về BVMT
Trong thời gian qua, Ban Thường trực UBTWMTTQ Việt Nam cùng Bộ TN&MT đã phối hợp với các cơ quan liên quan chủ trì, tổ chức các chương trình giám sát về khai thác tài nguyên, BVMT và ứng phó với BĐKH; việc triển khai thực hiện quy định của pháp luật về công tác quản lý, xử lý chất thải sinh hoạt, chất thải rắn, rác thải nhựa trong sản xuất công nghiệp, sản xuất nông nghiệp, làng nghề, hộ gia đình và cộng đồng dân cư; các văn bản việc thực hiện chính sách, pháp luật về BVMT và ứng phó với BĐKH; giám sát qua báo chí, ý kiến, kiến nghị của nhân dân về thực hiện chính sách, pháp luật về BVMT tại một số tỉnh, thành phố như Hải Dương, Lào Cai, Cần Thơ, Cà Mau, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Đồng Nai, Nghệ An, Hà Tĩnh, Phú Thọ, Thanh Hóa... Cùng với đó, hướng dẫn UBTWMTTQVN các cấp, nhất là cấp xã thực hiện rà soát tại những nhà máy, cơ sở sản xuất có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường ở xã, phường, thị trấn, báo cáo lên cấp trên để tổng hợp, xem xét, giám sát. Ban Thường trực BTWMTTQVN các cấp đã triển khai 2.550 cuộc giám sát, thường xuyên tập hợp ý kiến của nhân dân trên lĩnh vực tài nguyên, môi trường để phản ánh đến các cơ quan Đảng, chính quyền, báo cáo tại các kỳ họp của Quốc hội, Hội đồng nhân dân. Hoạt động giám sát của MTTQVN các cấp đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của cấp ủy, sự phối hợp của các cơ quan, tổ chức, chính quyền các cấp, đã huy động được nguồn lực của địa phương, có sự phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức thành viên và nhân dân trong quá trình triển khai thực hiện. Sau giám sát, MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội đã kịp thời có báo cáo, kiến nghị cụ thể, xác đáng gửi các cơ quan có thẩm quyền để chỉ đạo khắc phục những hạn chế, bất cập, đồng thời rà soát hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Đặc biệt, UBTWMTTQ các cấp đã tham gia phản biện, góp ý kiến vào dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật về BVMT như: Luật BVMT năm 2020; Dự thảo Luật Khí tượng thủy văn và nhiều văn bản dưới luật. Trong tháng 9/2022 này, Ban Thường trực UBTWMTTQVN sẽ tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự án Luật Đất đai (sửa đổi)… Đồng thời, thường xuyên tổ chức tập hợp ý kiến, kiến nghị của nhân dân về quản lý tài nguyên, ứng phó với BĐKH, BVMT để báo cáo trước các kỳ họp Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp; cùng với cấp ủy, chính quyền tổ chức đối thoại với nhân dân những nội dung có liên quan đến quản lý tài nguyên, BVMT, ứng phó với BĐKH. Qua đối thoại và những kiến nghị của Mặt trận, đã góp phần giải quyết những vướng mắc, nêu bật nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân trong công tác quản lý, sử dụng tài nguyên và BVMT như các dự án khai thác đá, khai thác titan, khai thác cát sỏi, ô nhiễm ở một số nhà máy, khu công nghiệp, làng nghề…
Một số nhiệm vụ và giải pháp trong thời gian tới
Từ những kết quả đã đạt được, để tiếp tục triển khai ngày càng hiệu quả công tác BVMT và ứng phó với BĐKH trong năm 2022 và các năm tiếp theo, UBTWMTTQ sẽ tập trung triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp cụ thể:
Một là, đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về BVMT; Tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức, việc chấp hành Luật BVMT năm 2020. Tiếp tục cụ thể hóa các nhiệm vụ đã được xác định trong các chương trình phối hợp giữa UBTWMTTQ với các tổ chức thành viên và Bộ TN&MT về quản lý tài nguyên, ứng phó với BĐKH và BVMT.
Hai là, tiếp tục tuyên truyền vận động, nâng cao ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đoàn viên, hội viên, hộ gia đình, cộng đồng dân cư, tổ chức tôn giáo về quản lý tài nguyên thiên nhiên, BVMT và ứng phó với BĐKH; không sử dụng túi ni lông khó phân hủy và các sản phẩm nhựa dùng một lần; sản xuất, sử dụng các sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường; sử dụng tiết kiệm các nguồn tài nguyên đến các cấp, ngành, tổ chức đoàn thể, cơ sở sản xuất, kinh doanh và nhân dân.
Ba là, UBMTTQVN các cấp và Ban Công tác Mặt trận khu dân cư tiếp tục vận động nhân dân thực hiện và nhân rộng các mô hình có hiệu quả BVMT, quản lý tài nguyên, ứng phó với BĐKH; Tập trung xây dựng Đề án và triển khai trong toàn quốc mô hình thu gom, phân loại, xử lý rác thải sinh hoạt tại nguồn ở cộng đồng dân cư; Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức thành viên, các tổ chức tôn giáo nâng cao hiệu quả phong trào “Toàn dân tham gia BVMT” góp phần xây dựng diện mạo khu dân cư nông thôn mới, đô thị văn minh Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp, khu dân cư tiêu biểu, hộ gia đình văn hóa. Đồng thời, duy trì tổ chức ký cam kết đến từng hộ gia đình, từng khu dân cư về BVMT, làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức và trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân về tầm quan trọng của công tác BVMT.
Bốn là, tăng cường phối hợp với ngành TN&MT và các cơ quan chức năng trong công tác giám sát, kiểm tra việc chấp hành pháp luật BVMT, nhất là những vụ việc, địa bàn nhân dân có nhiều bức xúc; tham gia phản biện, xây dựng, góp ý kiến vào dự thảo các văn bản pháp luật về lĩnh vực tài nguyên, môi trường, các quy hoạch, đề án, dự án phát triển kinh tế - xã hội gắn với nhiệm vụ BVMT, phát triển bền vững; tổ chức tập hợp ý kiến, kiến nghị của nhân dân về lĩnh vực tài nguyên, môi trường phản ánh đến lãnh đạo Đảng, Nhà nước và cấp ủy, chính quyền các cấp; phối hợp khảo sát đánh giá sự hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống hàng năm…
Vũ Đình Long
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 8/2022)
