31/03/2021
Trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo việc xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao phát thải từ các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1696/QĐ-TTg ngày 23 tháng 9 năm 2014 về một số giải pháp thực hiện xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất phân bón để làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 12 tháng 4 năm 2017 phê duyệt Đề án xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong các công trình xây dựng. Thực hiện các Quyết định nêu trên của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, chủ nguồn thải và các đơn vị xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao đã nghiêm túc triển khai thực hiện. Việc xử lý tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao đã đạt được kết quả nhất định. Một số nhà máy đã tiêu thụ hết lượng tro, xỉ, thạch cao phát sinh và một phần lượng tồn đọng. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, việc xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao vẫn chưa đạt được mục tiêu đề ra, lượng tiêu thụ chưa cân bằng với lượng phát thải, tổng khối lượng tro, xỉ, thạch cao lưu giữ tại bãi chứa của các nhà máy hiện còn rất lớn và vẫn tiếp tục tăng cao; nhiều bãi thải chỉ còn khả năng lưu chứa trong một vài năm tới. Để khắc phục những tồn tại, hạn chế và tiếp tục đẩy mạnh việc xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao phát thải từ các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng, ngày 26/3/2021, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ký ban hành Chỉ thị số 08/CT-TTg.
Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ TN&MT: Ban hành hướng dẫn việc đồng xử lý tro, xỉ, thạch cao trong sản xuất vật liệu xây dựng; coi việc sử dụng tro, xỉ, thạch cao vào sản xuất vật liệu xây dựng là quá trình xử lý tro, xỉ, thạch cao. Thời hạn hoàn thành trước ngày 31/12/2021; Ban hành quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật về xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao để hoàn nguyên các khu vực đã kết thúc khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật về khoáng sản và đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường. Thời hạn hoàn thành trước ngày 30 tháng 6 năm 2022; Ban hành hướng dẫn việc chôn lấp tro, xỉ, thạch cao trong trường hợp tro, xỉ, thạch cao không thể sử dụng, tái chế. Thời hạn hoàn thành trước ngày 30/6/2022; Tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra về công tác bảo vệ môi trường; việc thực hiện các cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường và thực hiện các quy định của pháp luật về môi trường tại các cơ sở phát thải tro, xỉ, thạch cao.
Thủ tướng cũng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Ưu tiên các nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh về nghiên cứu sử dụng tro, xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và sử dụng trong công trình xây dựng; tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích các doanh nghiệp trên địa bàn tham gia xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng. Đồng thời, chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương trong việc hướng dẫn chuyển đổi mục đích sử dụng đất đối với diện tích bãi chứa chất thải vượt quá 2 năm sản xuất phù hợp với quy mô, công suất của dự án. Thời hạn hoàn thành trước ngày 31/12/2022. Chỉ cấp diện tích bãi thải cho các dự án nhà máy sản xuất nhiệt điện, phân bón, hóa chất với dung lượng chứa tối đa cho 2 năm sản xuất theo công suất thiết kế. Không cấp phép mở rộng các bãi thải tro, xỉ, thạch cao đã được phê duyệt trước đây. Chỉ đạo các chủ đầu tư công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách địa phương ưu tiên sử dụng tro, xỉ, thạch cao đạt chuẩn và các sản phẩm vật liệu xây dựng sử dụng tro, xỉ, thạch cao trong thành phần. Chỉ đạo các cơ quan chức năng tại địa phương tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra công tác quản lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện các cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường và thực hiện các quy định của pháp luật về môi trường tại các cơ sở phát thải tro, xỉ, thạch cao. Công bố công khai các cơ sở phát thải không thực hiện cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường và không thực hiện đúng các nội dung trong đề án xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao mà các cơ sở phát thải đã lập và phê duyệt. Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền để các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng nghiên cứu sử dụng tro, xỉ thạch cao làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng.
Đối với các chủ cơ sở phát thải: Chịu trách nhiệm tổ chức xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao phát sinh trong quá trình sản xuất; Có các giải pháp hữu hiệu thực hiện các cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường và pháp luật về bảo vệ môi trường. Căn cứ vào yêu cầu của tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và hướng dẫn kỹ thuật có liên quan để phân loại rõ tro, xỉ, thạch cao trước khi cung cấp cho cơ sở sử dụng. Công bố công khai các chính sách khuyến khích xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao để thu hút, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao tiếp cận nguồn phát thải. Trước ngày 31/12 hàng năm, báo cáo Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng và UBND cấp tỉnh nơi nhà máy đóng trên địa bàn kết quả thực hiện đề án xử lý và tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao do đơn vị lập và phê duyệt, bao gồm các thông tin: lượng phát thải, khối lượng tiêu thụ theo từng lĩnh vực trong năm (sản xuất vật liệu xây, xi măng, vật liệu san lấp...); tổng khối lượng tro, xỉ, thạch cao tồn đọng tại bãi chứa.
Trần Hương
