12/09/2016
Đồng Nai là tỉnh phát triển công nghiệp nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Hiện nay, cả tỉnh có 32 khu công nghiệp (KCN) được quy hoạch, trong đó 30 KCN đã đi vào hoạt động, thu hút hơn 40 quốc gia đầu tư với hơn 1.400 dự án; qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của tỉnh nói riêng và của cả nước nói chung. Tuy nhiên, quá trình phát triển công nghiệp đã làm gia tăng lượng chất thải, theo ước tính hiện nay, mỗi ngày 30 KCN thải ra khoảng 94.600 m3 nước thải, trong đó có 72% lượng nước thải được đấu nối xử lý vào hệ thống xử lý nước thải (XLNT) tập trung, 27% tự xử lý theo Giấy phép xả nước thải vào nguồn nước, một lượng nhỏ còn lại (1%) từ các kho bãi, văn phòng cho thuê được thu gom qua bể tự hoại và thoát ra tuyến thoát nước của khu vực. Mặc dù, việc kiểm soát ô nhiễm luôn được Ban quản lý các KCN và cơ quan quản lý nhà nước của tỉnh quan tâm, thực hiện; nhưng tình trạng ô nhiễm môi trường do nước thải KCN vẫn còn nhiều phức tạp. Do đó, việc lắp đặt, vận hành hệ thống quan trắc tự động, liên tục để giám sát (24/24 giờ) việc xả nước thải tại các KCN, cảnh báo tình trạng gây ô nhiễm môi trường, từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời là việc làm cần thiết.
 |
|
Lắp đặt trạm quan trắc nước thải tự động tại Nhà máy cồn Tùng Lâm (Đồng Nai) |
Theo quy định của Thông tư số 8/2009/TT-BTNMT và Thông tư số 48/2011/TT-BTNMT của Bộ TN&MT, các KCN phải có hệ thống XLNT tập trung và phải lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, liên tục đối với nước thải. Từ năm 2010, các KCN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã tiến hành lắp đặt, vận hành hệ thống quan trắc nước thải tự động, liên tục, hiện có 17/30 KCN thực hiện lắp đặt thiết bị quan trắc nước thải tự động, với tổng số 22 trạm (riêng KCN Nhơn Trạch 3 lắp đặt 6 trạm quan trắc). Trong đó, có 18/22 trạm đã kết nối, truyền dẫn dữ liệu kết quả quan trắc về Sở TN&MT để giám sát, theo dõi chất lượng nước thải sau xử lý tại các KCN. Kinh phí đầu tư lắp đặt hệ thống quan trắc khoảng 1,1 tỷ đồng/trạm; kinh phí vận hành khoảng 250 triệu đồng/trạm/năm (kinh phí này do chủ đầu tư hạ tầng KCN tự chủ).
Tuy nhiên, trong thực tế, hệ thống quan trắc tự động do các chủ đầu tư KCN lắp đặt không đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý nhà nước, vì có ít thông số quan trắc và không bảo đảm quy trình, tần suất vệ sinh, bảo trì thiết bị định kỳ, nên kết quả quan trắc tự động từ các hệ thống này không thể hiện chính xác tình trạng ô nhiễm nước thải tại các KCN. Do đó, để tăng cường việc kiểm soát ô nhiễm môi trường trên địa bàn tỉnh, thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy và UBND tỉnh Đồng Nai, Sở TN&MT đã tiến hành lắp đặt, vận hành 19 trạm quan trắc nước thải tự động, liên tục để quan trắc nước thải sau xử lý của 19 KCN, kinh phí đầu tư khoảng 6 tỷ đồng/trạm; kinh phí vận hành khoảng 500 triệu đồng/trạm/năm (kinh phí được lấy từ nguồn sự nghiệp môi trường). Sở TN&MT cũng công khai thông tin về diễn biến chất lượng nước mặt của các trạm trên trang thông tin điện tử của Sở và bảng pano điện tử.
 |
|
KCN Nhơn Trạch 4, tỉnh Đồng Nai |
Hiện tại, Sở TN&MT đang tiếp tục lập dự án đầu tư trạm quan trắc nước thải tự động cho thêm 6 KCN, nâng tổng số lên 25 KCN có nước thải sau xử lý được quan trắc tự động. Còn lại 5 KCN có lượng nước thải tiếp nhận ít, đang lưu chứa tại hệ thống XLNT, chưa xả thải ra môi trường.
Khi các trạm quan trắc tự động do Sở TN&MT được vận hành, việc giám sát chất lượng và lưu lượng xả thải của hầu hết các KCN đi vào nề nếp hơn. Qua kết quả phân tích số liệu quan trắc truyền về Sở TN&MT cho thấy, số lần cảnh báo nước thải của các KCN vượt tiêu chuẩn môi trường từ các trạm quan trắc môi trường tự động do các chủ đầu tư KCN quản lý thấp hơn nhiều lần so với các trạm quan trắc do Sở TN&MT quản lý (chỉ bằng 9,5%). Trong đó, một số trạm do chủ đầu tư KCN quản lý báo cáo số liệu quan trắc nước thải của KCN hoàn toàn đạt tiêu chuẩn, nhưng theo số liệu từ các trạm quan trắc của Sở TN&MT quản lý thì các hệ thống này lại vượt tiêu chuẩn theo quy định. Theo kết quả kiểm tra, phân tích mẫu nước thải đối chứng, hệ thống quan trắc nước thải tự động do Sở TN&MT quản lý có mức độ chính xác cao, phản ánh đúng tình trạng chất lượng nước thải tại các KCN.
Mặc dù, hiện nay, Bộ TN&MT chưa có quy định cụ thể về việc hiệu chuẩn thiết bị quan trắc tự động cũng như hướng dẫn sử dụng các số liệu quan trắc tự động để xử lý vi phạm trong lĩnh vực môi trường nên Sở TN&MT chưa xử lý vi phạm hành chính. Nhưng nhờ vào việc quan trắc tự động liên tục này, Sở TN&MT đã cảnh báo đến các KCN khi có hiện tượng xả nước thải vượt chuẩn, tiến hành kiểm tra, lấy mẫu phân tích và đề xuất UBND tỉnh xử phạt đối với KCN Hố Nai, Nhơn Trạch 1, Agtex Long Bình vì liên tục xả nước thải vượt tiêu chuẩn.
Tuy nhiên, việc vận hành cùng lúc 2 hệ thống quan trắc nước thải tự động, liên tục (của Nhà nước và của chủ đầu tư KCN) tại KCN vừa tốn kém cho doanh nghiệp, vừa lãng phí trong sử dụng ngân sách nhà nước. Do đó, Sở TN&MT đã xin ý kiến Bộ TN&MT và nhận được sự đồng thuận của Tổng cục Môi trường tại văn bản số 1343/TCMT-KSON ngày 8/7/2015.
Trên cơ sở đó, UBND tỉnh Đồng Nai đã ban hành Quy chế phối hợp quản lý, vận hành hệ thống quan trắc nước thải tự động tại các KCN trên địa bàn tỉnh, với mục tiêu chính là tạo mối liên kết, chia sẻ giữa doanh nghiệp và Nhà nước trong việc vận hành các trạm quan trắc nước thải tự động. Khi đó, các chủ đầu tư hạ tầng KCN sẽ được chuyển giao (phối hợp quản lý, vận hành) các hệ thống quan trắc nước thải do UBND tỉnh đầu tư. Đồng thời, hệ thống quan trắc nước thải tự động của chủ đầu tư KCN được phép ngừng hoạt động và chuyển mục đích sử dụng theo nhu cầu của doanh nghiệp.
Trong quý 1/2016, Sở TN&MT đã tiến hành bàn giao hồ sơ, chuyển giao hệ thống quan trắc tự động và chia sẻ dữ liệu quan trắc để cùng với doanh nghiệp vận hành các hệ thống quan trắc nước thải tự động.
Để nâng cao hiệu quả của các trạm quan trắc nước thải tự động đã đầu tư, trong thời gian tới, Sở TN&MT Đồng Nai kiến nghị Bộ TN&MT sớm ban hành quy định về yêu cầu cơ bản và đặc tính kỹ thuật đối với hệ thống quan trắc môi trường nước tự động, liên tục nhằm đồng bộ thiết bị quan trắc tự động, trong đó các thông số quan trắc lắp đặt phù hợp với tính chất nước thải từng ngành nghề sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; hướng dẫn xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi vượt quy chuẩn môi trường đối với kết quả quan trắc nước thải tự động, trong đó quy định về chế tài xử lý hành chính đối với các kết quả quan trắc tự động liên tục vượt quy chuẩn cho phép; ban hành hướng dẫn về định mức kinh tế kỹ thuật, kiểm định, hiệu chuẩn thiết bị quan trắc nước thải tự động, liên tục để việc dự toán kinh phí phù hợp với thực tế triển khai, kịp thời thay thế thiết bị bảo đảm mục tiêu quan trắc nước thải liên tục và xuyên suốt.
Võ Niệm Tường
Chi cục trưởng Chi cục BVMT tỉnh Đồng Nai
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 8/2016)
