03/03/2016
Bắc Cạn là tỉnh miền núi, diện tích tự nhiên 4.859,41 km2; 122 xã, phường, thị trấn, gồm 7 dân tộc: Tày, Nùng, Dao, Kinh, Mông, Hoa, Sán Chay. Hiện nay, với trên 255.914 dân số nông thôn, tình hình phát sinh rác thải sinh hoạt (RTSH) các xã nông thôn miền núi ngày càng đa dạng về số lượng và chủng loại, đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường nếu không có biện pháp thu gom, xử lý.
 |
|
Rác thải được thu gom, phơi và đốt tại khu xử lý rác thải ở xã Bình Trung (Chợ Đồn) |
Rác thải, đặc biệt là RTSH do người dân thải ra môi trường, gây ô nhiễm và mất cảnh đẹp mỹ quan. Trong khi đó, dịch vụ vệ sinh môi trường ở nông thôn tỉnh Bắc Cạn chưa phát triển rộng. Nguyên nhân là do ý thức, trách nhiệm và nhận thức về BVMT của một số người chưa cao; chưa coi trọng việc BVMT. Mặt khác, phân công, phân cấp trong công tác quản lý nhà nước về BVMT nói chung, thu gom, xử lý RTSH nói riêng còn nhiều bất cập, chưa có giải pháp và chế tài xử lý các trường hợp vi phạm. Vì vậy, cần đổi mới tổ chức, ban hành cơ chế, chính sách, lựa chọn mô hình, công nghệ phù hợp để quản lý, vận hành, thu gom, xử lý RTSH trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các xã nông thôn miền núi, góp phần thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Trước thực trạng trên, năm 2011, Sở TN&MT đã khảo sát thực địa và trao đổi với lãnh đạo các huyện, TP để tìm giải pháp giải quyết cụ thể từng vấn đề về môi trường, trong đó có việc xây dựng mô hình xử lý RTSH tại khu chợ và trung tâm các xã nông thôn miền núi.
Trên cơ sở kết quả khảo sát, năm 2012, UBND tỉnh Bắc Cạn cho phép Sở TN&MT sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường hàng năm để tiến hành xây dựng mô hình xử lý RTSH khu chợ và trung tâm xã. Theo đó, năm 2012, Sở đã xây dựng được mô hình xử lý RTSH tại xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, năm 2014, xây dựng tại xã Bình Trung, huyện Chợ Đồn, năm 2015, xây dựng tại xã Hảo Nghĩa, huyện Na Rì; Xã Nam Cường, huyện Chợ Đồn; Xã Quân Bình, huyện Bạch Thông. Các mô hình xử lý rác thải gồm: Sân phơi và phân loại rác có diện tích 60 m2; Lò đốt rác xây gạch chịu lửa; Bể chứa rác có diện tích 120 m2 chia làm 3 ngăn…
Khắc phục những hạn chế của mô hình xử lý RTSH đã xây dựng tại xã Cẩm Giàng, xã Bình Trung và qua tham quan, học tập kinh nghiệm xử lý RTSH nông thôn tại tỉnh Bắc Giang, Nam Định, Vĩnh Phúc, năm 2015, Sở đã cải tiến thiết kế mô hình và đề nghị UBND tỉnh cho phép tiếp tục xây dựng 3 mô hình xử lý RTSH.
Các mô hình đưa vào sử dụng đã góp phần giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường do RTSH gây ra, từ đó tiết kiệm được kinh phí để xử lý ô nhiễm. Đồng thời, mang lại lợi ích về kinh tế cho nhân dân và chính quyền địa phương tại khu vực chợ và trung tâm xã do khắc phục được những ảnh hưởng của rác thải tới hoạt động sản xuất kinh tế. Mặt khác, mô hình góp phần làm giảm các yếu tố tác động xấu tới môi trường của RTSH tại khu vực chợ và trung tâm xã; Góp phần quan trọng hoàn thành chỉ tiêu về môi trường trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; Tăng thêm vẻ đẹp mỹ quan; Nâng cao ý thức cộng đồng về BVMT tại khu vực xã và lân cận; Tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân trong xã…
Để xây dựng và đưa mô hình xử lý RTSH tại khu chợ và trung tâm các xã miền núi của tỉnh Bắc Cạn vào vận hành hiệu quả, trước hết, phải có sự chỉ đạo thống nhất và tập trung của cấp ủy Đảng, sự quyết tâm của chính quyền từ tỉnh đến cơ sở và được sự đồng tình ủng hộ của nhân dân; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về BVMT đến người dân với nhiều hình thức phong phú và đa dạng nhằm tạo sự chuyển biến từ nhận thức đến ý thức, hành động trong công tác BVMT; cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở TN&MT với UBND cấp huyện, xã trong việc khảo sát tìm địa điểm phù hợp xây dựng mô hình; các xã có mô hình cần thành lập tổ vệ sinh môi trường và xây dựng quy chế thu gom để đảm bảo vận hành mô hình thường xuyên; vận động nhân dân có ý thức thu gom và tập kết rác đúng địa điểm. Đặc biệt, cần đưa tiêu chí về BVMT vào tiêu chí xét gia đình văn hóa hàng năm.
Qua đánh giá hiệu quả mô hình xử lý RTSH nông thôn đã xây dựng trên địa bàn tỉnh Bắc Cạn cho thấy, với điều kiện đầu tư xây dựng công trình xử lý RTSH bằng công nghệ vi sinh tiên tiến chưa đáp ứng được, vì vậy, hình thức xử lý RTSH bằng công nghệ phân loại và đốt rác là hợp lý, phù hợp với điều kiện của các xã nông thôn, đặc biệt là các xã nông thôn miền núi. Do đó, trong giai đoạn từ năm 2016 - 2020, Sở sẽ xây dựng phương hướng, kế hoạch, đề xuất thực hiện nhân rộng mô hình xử lý RTSH nông thôn miền núi, với các nội dung cụ thể như: Xây dựng Đề án mô hình BVMT trong việc xây dựng nông thôn mới của tỉnh Bắc Cạn, trong đó chi tiết hóa nhiệm vụ xây dựng mô hình xử lý RTSH nông thôn; Tiếp tục triển khai xây dựng mô hình xử lý RTSH trong giai đoạn 2016 - 2020 tại 12 xã điểm thuộc Chương tình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Hàng năm, chỉ đạo cơ quan chuyên môn kiểm tra, giám sát việc vận hành mô hình; Phối hợp với UBND các huyện, xã mở lớp tuyên truyền vận động, nâng cao ý thức, trách nhiệm về BVMT nói chung, ý thức, trách nhiệm về phân loại, thu gom, xử lý RTSH nói riêng…
Ngô Văn Viện
Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Bắc Cạn
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 2/2016)
