13/02/2020
Tổ chức East Meets West Foundation (EMW) là một tổ chức phi chính phủ hoạt động ở Đông Nam Á và Nam Á, được thành lập năm 1988. Hơn 30 năm hoạt động, Tổ chức đã có nhiều đóng góp nhằm cải thiện tình hình y tế, giáo dục, nước sạch, vệ sinh môi trường và các dịch vụ xã hội khác cho những người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn tại Đông Nam Á.
Để có được những thành công trong lĩnh vực cấp nước sạch và cải thiện vệ sinh môi trường cho người nghèo, Tổ chức EMW tại Việt Nam đã áp dụng phương pháp tiếp cận dựa trên kết quả đầu ra. Phương pháp này huy động nhiều nguồn lực từ chính quyền địa phương, cơ quan chuyên môn đến các doanh nghiệp tư nhân và nội lực tại cộng đồng, nhằm thay đổi tích cực cho những người yếu thế ở khu vực nông thôn. Các dự án đã thực hiện bao gồm: “Cải thiện vệ sinh cộng đồng dựa trên kết quả”, “ Cải thiện Nước sạch và Vệ sinh cộng đồng dựa trên kết quả”, “Quỹ sáng tạo phát triển khu vực tư nhân trong lĩnh vực cấp nước nông thôn”, “Cải thiện Vệ sinh và Nước sạch dựa trên kết quả do phụ nữ làm chủ”.
Phương pháp tiếp cận dựa trên kết quả (OBA) là một mô hình tiến bộ, giúp tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ cơ bản cho người dân tại những vùng khó khăn. Phương pháp OBA được áp dụng ở những nơi mà người nghèo không thể tiếp cận những dịch vụ cơ bản do không có khả năng chi trả toàn bộ chi phí. Với phương pháp này, đơn vị hưởng lợi sẽ tự đầu tư tài chính để thực hiện trước và nhận lại phần hỗ trợ dựa trên kết quả đã đạt được kiểm tra, xác nhận của một đơn vị Kiểm toán độc lập. Đây là phương pháp minh bạch về tài chính, công bằng trong quá trình thực hiện, tạo ra những minh chứng cụ thể tác động đến cộng đồng người yếu thế.
Phương pháp OBA giúp cung cấp nước sạch cho các hộ nghèo, cận nghèo và đối tượng dễ bị tổn thương
Ngoài áp dụng phương pháp OBA, Tổ chức EMW hướng đến những mô hình sáng tạo nhằm giúp cho những cộng đồng yếu thế bao gồm những hộ nghèo, người khuyết tật không bị bỏ lại phía sau được bình đẳng và hòa nhập xã hội trong lĩnh vực nước sạch vệ sinh. Áp dụng phương pháp OBA, sẽ có các lớp tập huấn về kỹ năng truyền thông vận động, tham quan hộ gia đình. Thợ xây và các cộng tác viên cũng được tăng cường kiến thức về kỹ thuật xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh (NTHVS) và nhà tiêu có giá thành thấp phù hợp với điều kiện các hộ nghèo. Tổ chức EMW đã mời Trung tâm khuyết tật và phát triển (DRD), đơn vị tư vấn có kinh nghiệm làm việc với người khuyết tật để tập huấn nâng cao nhận thức, hiểu biết về người khuyết tật cho các cán bộ thực hiện dự án. Từ đó, có phương pháp tiếp cận phù hợp hỗ trợ người khuyết tật được thực hiện quyền, bình đẳng, hòa nhập xã hội trong lĩnh vực nước sạch vệ sinh. Đồng thời, Tổ chức EMW phát triển tài liệu các lựa chọn NTHVS cho người khuyết tật phù hợp với điều kiện hộ gia đình ở nông thôn.
Đặc biệt, Hội Liên hiệp phụ nữ là đơn vị chủ đạo trong việc dẫn dắt dự án để đạt được thành công theo mục tiêu đề ra. Hội có hệ thống cán bộ từ Trung ương đến địa phương, nhất là cộng tác viên tại các thôn, ấp giúp cho việc chỉ đạo, triển khai và giám sát kịp thời và hiệu quả. Hơn hết, đây là đơn vị có kinh nghiệm và uy tín cao trong tuyên truyền, vận động tạo ra sự thay đổi tại cộng đồng. Dự án cũng đã huy động được sự tham gia của UBND bằng cách tăng cường sự chỉ đạo và đối ứng cho các đối tượng yếu thế là hộ nghèo, cận nghèo, hộ dễ bị tổn thương được tiếp cận với nước sạch và vệ sinh. Các hoạt động khảo sát nhu cầu của người dân về nước sạch vệ sinh được khảo sát ban đầu có tác động phù hợp cho từng đối tượng hộ gia đình. Sau khi các hộ gia đình hoàn thành xây dựng NTHVS, sẽ khảo sát sự hài lòng nhằm nâng cao chất lượng và cải thiện dịch vụ nhằm nhân rộng mô hình.
Trong giai đoạn 2012-2016, với cách làm sáng tạo, sự phối kết hợp linh hoạt giữa các bên tham gia đã mang lại kết quả cao tại 14 tỉnh (Hòa Bình, Hải Dương, Ninh Bình, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Tiền Giang, Đồng Tháp, Trà Vinh, Sóc Trăng, Thái Nguyên, Bắc Giang, Bình Định, Bến Tre) và có 130.459 NTHVS được xây dựng; 15.052 hộ gia đình được đấu nối nước sạch tại 4 tỉnh (Thái Nguyên, Bắc Giang, Bình Định, Bến Tre, Trà Vinh); 4.000 Tuyên truyền viên được trang bị kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động VSMT, hướng dẫn kỹ thuật xây dựng NTHVS; 2.000 thợ xây địa phương và 488 Cộng tác viên các kỹ thuật làm NTHVS cho các hộ gia đình… Giai đoạn 2018 - 2022, Tổ chức EMW đã phối hợp với Trung ương Hội LHPN Việt Nam, Cục Quản lý môi trường Y tế và Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường thực hiện Dự án “Cải thiện Nước sạch và Vệ sinh dựa trên kết quả do phụ nữ làm chủ - WOBA”. Dự án nhằm cải thiện sức khỏe cộng đồng và bình đẳng giới thông qua hỗ trợ dựa trên kết quả (OBA) cho các hộ nghèo, cận nghèo và đối tượng dễ bị tổn thương để tăng tỷ lệ tiếp cận NTHVS và nước sạch, góp phầm đạt mục tiêu số 17 về môi trường và an toàn thực phẩm của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới, đảm bảo tính bền vững và bình đẳng xã hội. Theo đánh giá, kết quả của dự án sẽ hỗ trợ 8.000 hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ dễ bị tổn thương đấu nối vào công trình nước sạch; 18.000 hộ nghèo, cận nghèo và hộ dễ bị tổn thương và vận động 2.000 hộ không nghèo xây dựng NTHVS; Củng cố năng lực đối tác chính phủ để có thể áp dụng triển khai và duy trì các phương pháp tiếp cận dựa trên kết quả OBA cho chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường ở vùng nông thôn Việt Nam.
Thông qua việc tham gia tổ chức, thực hiện các hoạt động của Dự án, Hội LHPN phụ nữ các cấp, Ban quản lý Dự án và các đơn vị phối hợp thực hiện được nâng cao năng lực và nâng cao uy tín đối với lĩnh vực vệ sinh nói riêng và các lĩnh vực khác của kinh tế - xã hội; nâng cao nhận thức, cải thiện được sức khỏe, thay đổi thói quen vệ sinh, nếp sống văn minh; huy động sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân trong việc cung cấp các sản phẩm nước sạch, vệ sinh môi trường; nâng cao vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội. Bên cạnh đó, các nữ cán bộ, nữ cộng tác viên tham gia dự án nắm vai trò là người chủ trì, chủ đạo trong các hoạt động điều phối, phát triển cộng đồng. Đánh giá cuối kỳ của Dự án cho thấy, vị thế và tiếng nói của các nữ cán bộ không chỉ được coi trọng tại nơi làm việc mà cả trong gia đình. Đặc biệt, Dự án tạo ra sự bình đẳng và hòa nhập cho người khuyết tật để không ai bị bỏ lại phía sau. Người khuyết tật nói riêng và người yếu thế nói chung đều được quan tâm và tiếp cận với nước sạch và nhà vệ sinh. Các hộ gia đình xây dựng NTHVS và đấu nối nước sạch đều có công trình tiếp cận cho người khuyết tật, người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người bệnh có thể sử dụng được.
Có thể nói, phương pháp OBA là mô hình tiến bộ, giúp tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ cơ bản, góp phần cải thiện tình hình y tế, giáo dục, nước sạch và vệ sinh môi trường cho người dân tại những vùng khó khăn.
Phạm Thị Tuyết
Tổ chức Eats Meets West Foundation tại Việt Nam
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số Chuyên đề Tiếng việt 4/2019)
