Nói không với rác thải nhựa (RTN) là một trong những mục tiêu mà ngành Công Thương đang hướng đến, hiện mục tiêu này đã và đang được triển khai rộng rãi trong toàn ngành, đặc biệt là tại các trung tâm thương mại, siêu thị hệ thống phân phối, bán lẻ trên toàn quốc.

     Bắt đầu từ chính sách

     Hiện nay, lượng nhựa tiêu thụ bình quân toàn ngành Công Thương đang có xu hướng ngày càng tăng để đáp ứng nhu cầu sản xuất, kinh doanh, trong khi các cơ sở tái chế và xử lý RTN còn thiếu, công nghệ lạc hậu, phân loại rác tại nguồn chưa hiệu quả. Để tránh tác hại của RTN, ngành Công Thương đã thực hiện nhiều biện pháp, thúc đẩy các sáng kiến BVMT nhằm giảm thiểu việc phát thải RTN từ khâu sản xuất tới phân phối và tiêu dùng.

     Nhằm tăng cường các biện giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành Công Thương, ngày 15/7/2019, Bộ Công Thương đã ra Chỉ thị số 08/ CT-BCT về việc tăng cường các biện pháp giảm thiểu RTN trong ngành. Đồng thời, Bộ cũng triển khai đánh giá hiện trạng phát thải túi ni lông khó phân hủy, sản phẩm nhựa sử dụng một lần để xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng khu vực; lồng ghép các hoạt động tuyên truyền, phổ biến thông tin về tác hại của việc sử dụng túi ni lông, sản phẩm nhựa tại các siêu thị, trung tâm thương mại, từ đó khuyến khích doanh nghiệp và người tiêu dùng thay thế bằng sản phẩm thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đã hoàn thành công tác xây dựng Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững 2021 - 2030 (SCP) với 6 nhiệm vụ, trong đó xanh hóa hệ thống phân phối và thay đổi hành vi người tiêu dùng trong việc giảm thiểu sử dụng túi ni lông là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chương trình SCP.

     Hành động của doanh nghiệp

     Từ năm 2013, Tập đoàn An Phát Holdings bắt đầu nghiên cứu dòng sản phẩm thân thiện với môi trường. Đến năm 2015, An Phát Holdings đã chính thức giới thiệu thương hiệu Aneco - thương hiệu dòng sản phẩm sinh học phân hủy hoàn toàn (100% Compostable) ra thị trường thế giới. Năm 2018, AnEco chính thức được tung ra tại thị trường Việt Nam, bao gồm các sản phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng hàng ngày của người dân như túi, dao, thìa, nĩa, găng tay… và các sản phẩm phục vụ ngành Nông nghiệp như màng phủ nông nghiệp, lưới đánh cá. Theo ông Đoàn Minh Đức -Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn An Phát Holdings cho biết “Tất cả các sản phẩm AnEco được làm từ nguyên liệu sinh học phân hủy hoàn toàn có nguồn gốc chính là tinh bột, có khả năng phân hủy hoàn toàn thành CO₂ nước và mùn hữu cơ trong điều kiện chôn lấp tự nhiên, hoặc ủ công nghiệp, hoàn toàn không để lại vi nhựa trong môi trường”. Không chỉ kêu gọi truyền đi thông điệp BVMT tại các khối văn phòng, mà APH còn tiến hành phát động đến khối sản xuất với 6 nhà máy ở Hải Dương. Theo đó, các nhà máy đều thay thế túi ni lông thông thường thành túi vi sinh phân hủy AnEco. Đồng thời, APH cũng khuyến khích các cán bộ, công nhân viên thực hiện giảm thiểu RTN tại hộ gia đình, bao gồm: phân loại rác, sử dụng túi AnEco để đựng thực phẩm hay dùng đựng đồ mua sắm, góp phần cùng chung tay với cộng đồng thực hiện phong trào: “Chống RTN”.

Các sản phẩm AnEco của Tập đoàn An Phát Holdings được các trung tâm thương mại sử dụng để thay thế túi ni lông

     Trong khi đó, Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TP. Hồ Chí Minh - Saigon Co.op đã tích cực triển khai các hoạt động giảm thiểu RTN trên toàn hệ thống siêu thị. Ông Đỗ Quốc Huy -Giám đốc Marketing Saigon Co.op cho biết, từ năm 2011, hệ thống siêu thị Co.opmart của Saigon Co.op là hệ thống bán lẻ hàng tiêu dùng đầu tiên tại Việt Nam đã thay thế 100% túi nhựa bằng túi ni lông thân thiện với môi trường. Đồng thời, tổ chức phát động thu gom chất thải nhựa, chai nhựa đổi quà/sản phẩm cho khách hàng; có cơ chế khuyến khích khách hàng sử dụng túi vải, túi môi trường khi mua sắm tại siêu thị (Thứ năm hàng tuần, khi khách hàng sử dụng túi môi trường mua sắm sẽ được tặng điểm thưởng vào thẻ thành viên); khuyến khích các nhà cung cấp sử dụng bao bì thân thiện với môi trường, tăng cường các sản phẩm xanh tới người tiêu dùng. Đặc biệt, từ tháng 3/2019, tất cả siêu thị của Saigon Co.op đã chủ động sử dụng lá chuối, lá sen thay thế túi ni lông để gói, bọc thực phẩm, góp phần tích cực thay đổi nhận thức, trách nhiệm và thói quen của các siêu thị cùng người tiêu dùng, vì lợi ích cộng đồng. Từ tháng 5/2019, tất cả các siêu thị, đơn vị của Saigon Co.op cũng đã ngưng sử dụng ống hút nhựa, ly nhựa, muỗng nhựa… phục vụ khách hàng.

     Cùng chung tay giảm thiểu RTN của các doanh nghiệp Việt Nam phải kể đến Tập đoàn Vingroup với hệ thống siêu thị Vinmart và Vinmart+ đã khởi động Chương trình “Đồng hành BVMT” thông qua hàng loại giải pháp tổng thể “3 xanh” gồm: Vinmart xanh, khách hàng xanh và nhà cung cấp xanh. Theo đó, 200 điểm bán lẻ VinMart và VinMart+ sẽ giảm thiểu, hoặc thay thế các vật liệu nhựa sử dụng 1 lần bằng các vật phẩm thân thiện môi trường, sử dụng túi tự phân hủy sinh học trong toàn bộ siêu thị và ống hút giấy, cốc giấy trong các quầy ăn uống -giải khát. Đặc biệt, các loại khay xốp đang sử dụng cho sản phẩm tươi sống sẽ được thay thế bằng khay bã mía với màng bọc thực phẩm tự phân hủy sinh học.

     Đối với khách hàng, VinMart và VinMart⁺ tặng thưởng 1.000 đồng vào hóa đơn mua hàng với mỗi giao dịch của khách hàng khi sử dụng túi tự phân hủy sinh học nhiều lần. Ngoài ra, toàn bộ các điểm bán VinMart và VinMart+ cũng trở thành điểm thu hồi pin đã qua sử dụng của khách hàng. Số pin này sau đó sẽ được chuyển đến công ty xử lý rác thải độc hại để xử lý theo quy định. Với các nhà sản xuất, VinMart và VinMart+ sẽ hỗ trợ cho những ”đối tác xanh” cung ứng các sản phẩm thân thiện với môi trường bằng một số chính sách như: bán hàng không lợi nhuận; quyền lợi về quảng cáo; nhận diện thương hiệu tại siêu thị, cửa hàng…

     Đây chỉ là 3 trong nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã có những hành động cụ thể nhằm đổi mới sản phẩm, sản xuất xanh, từng bước loại bỏ chất thải nhựa trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình, khởi đầu cho lộ trình hình thành chuỗi phân phối, tiêu dùng xanh ở Việt Nam.

Thu Hường - Phương Linh

(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 3/2020)