05/10/2017
Trong những năm qua, công tác BVMT trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã được các cấp, ngành đặc biệt quan tâm. Bên cạnh các chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, còn có sự tham gia đóng góp tích cực của các tổ chức, đoàn thể và cộng đồng trong công tác BVMT, giúp cho “bức tranh môi trường” nông thôn tại Quảng Trị ngày càng Xanh - Sạch - Đẹp.
 |
|
Đoàn viên thanh niên thị xã Quảng Trị thu dọn cỏ trên đoạn đường Thanh niên tự quản |
Lan rộng ý thức BVMT từ các tổ chức, đoàn thể
Trước những thách thức về các vấn đề môi trường hiện nay, sự tham gia của cộng đồng vào BVMT là một trong những giải pháp quan trọng trong công tác quản lý, BVMT ở Quảng Trị. Thời gian qua, các tổ chức chính trị - xã hội (Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh…) đã tích cực phát động nhiều phong trào BVMT thông qua các hoạt động tuyên truyền, xây dựng và nhân rộng mô hình BVMT. Các mô hình đã có tác dụng lan tỏa, góp phần thực hiện các tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại địa phương. Trong đó, một số mô hình BVMT dựa vào cộng đồng; tự chủ, tự quản về BVMT đã hoạt động hiệu quả như mô hình tổ thu gom rác thải, lồng ghép xóa đói giảm nghèo với BVMT, vệ sinh môi trường, BVMT trong sản xuất nông nghiệp…
Thực hiện Nghị quyết liên tịch số 02/2005/NQLT-HND-BTNMT giữa Bộ TN&MT với Hội Nông dân Việt Nam, những năm qua, Sở TN&MT Quảng Trị đã phối hợp với Hội Nông dân tỉnh triển khai nhiều mô hình BVMT như xử lý nước thải làng nghề sản xuất bún (xã Cam An, huyện Cam Lộ) bằng chế phẩm sinh học EM; nuôi lợn kết hợp nuôi cá sử dụng chế phẩm EM để xử lý môi trường tại hộ gia đình (xã Cam Thanh, huyện Cam Lộ); xử lý chất thải trong chăn nuôi gia súc thành phân hữu cơ vi sinh tại xã Cam Chính, Cam Nghĩa (Cam Lộ); nuôi tôm thâm canh công nghiệp có sử dụng chế phẩm sinh học Biowish tại xã Vĩnh Lâm (Vĩnh Linh), xã Triệu Lăng (Triệu Phong), xã Cam Thanh (Cam Lộ)… Những mô hình trên đã góp phần hạn chế, ngăn ngừa gia tăng ô nhiễm, khắc phục tình trạng suy thoái và cải thiện môi trường nông thôn, nâng cao đời sống người dân.
Là một trong những tổ chức Hội có nhiều điểm sáng trong BVMT, Hội Phụ nữ Quảng Trị đã có nhiều hoạt động thiết thực nhằm phát huy vai trò chủ lực của phụ nữ trong công tác BVMT, đồng thời, chủ động kết nối, huy động nguồn lực hỗ trợ hội viên phụ nữ chuyển đổi ngành nghề, phát triển kinh tế. Năm 2016, Hội Phụ nữ Quảng Trị đã phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức lồng ghép tuyên truyền cho 26.969 cán bộ, hội viên về BVMT, sử dụng kiết kiệm, hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên, ứng dụng công nghệ sinh học vào chăn nuôi để BVMT. Song song với công tác tuyên truyền về BVMT, Hội Phụ nữ tỉnh đã tổ chức ra quân làm vệ sinh môi trường, thu gom rác thải tại các trục đường thôn xóm, khu dân cư, khu vực chợ; vận động hội viên phụ nữ tham gia phát động phong trào “Ngày Chủ nhật xanh” làm vệ sinh đường làng, ngõ xóm, thu gom chai lọ, bao bì thuốc bảo vệ thực vật tại đồng ruộng; xây dựng hố rác tại nhà, đổ rác đúng nơi quy định, trồng cây xanh, cây cảnh tại các khuôn viên cơ quan, trường học, công sở... Để thực hiện cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” gắn với phong trào xây dựng nông thôn mới, trong những năm qua, Hội Phụ nữ tỉnh đã phối hợp với Văn phòng Điều phối Xây dựng nông thôn mới tỉnh tổ chức Hội thi Phụ nữ Quảng Trị chung sức xây dựng nông thôn mới tại huyện Gio Linh, huy động hàng trăm hội viên tham gia hưởng ứng. Đặc biệt, Hội đã chú trọng xây dựng các mô hình BVMT phù hợp với điều kiện và đặc điểm của từng vùng miền. Trong năm 2016, Hội đã thành lập được 3 câu lạc bộ “Phụ nữ hạn chế sử dụng túi ni lông” với 90 hội viên tại xã Hải Phú (Hải Lăng); xã Vĩnh Long (Vĩnh Linh) và phường 5, TP. Đông Hà; 1 tổ thu gom rác thải tự quản tại xã Triệu Lăng (Triệu Phong). Tại cấp hội cơ sở, thông qua phối hợp với Phòng TN&MT huyện, Hội Liên hiệp phụ nữ các xã đã thành lập 71 tổ thu gom rác thải tự quản tại 6 huyện, thị xã, nâng tổng số mô hình tổ thu gom rác thải tự quản lên 427 tổ.
Phát huy tinh thần xung kích của tuổi trẻ, những năm qua, Tỉnh đoàn Quảng Trị đã tổ chức nhiều hoạt động tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng thiết thực và có ý nghĩa, đặc biệt là tham gia BVMT, được các cấp chính quyền, người dân đánh giá cao. Theo đó, Tỉnh đoàn đã tập trung thực hiện các nội dung trong phong trào xây dựng văn minh đô thị, chung tay, góp sức BVMT quê hương: Tổ chức các hoạt động truyền thông trong Chiến dịch tổng vệ sinh môi trường, Tháng Thanh niên, các ngày lễ về môi trường với hình thức đa dạng; hội thi với chủ đề “Thanh niên chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu và BVMT”, các cuộc thi vẽ tranh của thiếu nhi về BVMT; Tổ chức 2 lớp tập huấn về BVMT tại huyện Hải Lăng và Vĩnh Linh với sự tham gia của 100 tuyên truyền viên, đoàn viên thanh niên; thành lập 1 đội thanh niên tình nguyện thu gom rác thải. 100 % các huyện, thị, thành đoàn và Đoàn trực thuộc tổ chức đồng loạt “Ngày chủ nhật xanh” vào ngày 24/7/2016 với nhiều hoạt động như: Tuổi trẻ Hải Lăng với hoạt động vớt bèo khơi thông dòng chảy trên sông Vĩnh Định; tuổi trẻ Gio Linh ra quân diệt hơn 5 tạ ốc bươu vàng hại lúa; tuổi trẻ Cam Lộ thu gom hơn 1 tấn rác và phát quang cây bụi dọc hai bên đường… Các hoạt động được tổ chức thiết thực, hiệu quả đã tác động tích cực đến nhận thức và giúp thay đổi hành vi trong BVMT của mỗi đoàn viên, thanh niên, từ đó, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ đến người dân.
Bên cạnh đó, hiện nay, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có nhiều tổ chức trong và ngoài nước đang triển khai các dự án về BVMT, đây là cơ hội lớn để kêu gọi sự tài trợ của các tổ chức để hỗ trợ triển khai mô hình BVMT, trong đó có Tổ chức Tầm nhìn Thế giới tại Việt Nam. Từ năm 2013, Tổ chức đã hỗ trợ tỉnh triển khai Dự án thúc đẩy các mô hình BVMT trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, qua đó góp phần nâng số hộ gia đình tham gia mô hình BVMT: bếp đun không khói, bioga; canh tác tự nhiên; trồng rau xanh an toàn; xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng; xóa bỏ thói quen sinh hoạt mất vệ sinh... Đồng thời, nâng cao vai trò, trách nhiệm, cũng như sự tham gia tích cực của chính quyền địa phương và người dân trong BVMT tại địa phương, cải thiện năng lực thực hành tiết kiệm trong các hộ gia đình.
Nâng cao hiệu quả các mô hình BVMT
Thời gian qua, công tác phối hợp giữa Sở TN&MT Quảng Trị với các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể trong công tác BVMT đã đem lại những kết quả quan trọng, thu hút sự quan tâm ủng hộ và tham gia nhiệt tình của các cấp, ngành, cộng đồng dân cư. Từ những mô hình đó đã có nhiều phong trào, cuộc vận động đa dạng, thiết thực về BVMT được hình thành trên các địa bàn dân cư. Qua đó, nâng cao trách nhiệm của cộng đồng đối với môi trường địa phương; tạo sự chuyển biến trong nhận thức, hành vi của người dân về BVMT. Các hộ gia đình đã tự nguyện thu gom rác vào nơi tập trung để đem đến nơi tập kết; chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm đảm bảo vệ sinh. Nhiều nơi đã lấy kết quả thực hiện nhiệm vụ BVMT làm một trong những tiêu chí để đánh giá, bình xét, công nhận danh hiệu "Gia đình văn hóa'', "Khu dân cư văn hóa''. Kết quả đã góp phần tích cực trong việc hoàn thành các tiêu chí môi trường trong Chương trình xây dựng nông thôn mới của các địa phương.
Tuy nhiên, trong hoạt động của các mô hình vẫn còn bộc lộ một số hạn chế như nhận thức về vai trò, trách nhiệm của cấp ủy Đảng, chính quyền trong triển khai xây dựng các mô hình điểm về BVMT chưa đồng đều, có nơi còn giao khoán công việc cho các tổ chức, đoàn thể; công tác tuyên truyền, vận động BVMT chưa sâu rộng; sự phối hợp thông tin về BVMT giữa các ngành, tổ chức đoàn thể còn hạn chế; ý thức BVMT chưa tạo thành thói quen, nếp sống của phần lớn người dân; kinh phí triển khai các hoạt động BVMT còn hạn chế, chưa thể nhân rộng ở nhiều địa phương.
Để thúc đẩy xã hội hóa công tác BVMT, tiếp tục xây dựng và nhân rộng mô hình điểm về BVMT trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, các cấp chính quyền cần phối hợp chặt chẽ với các tổ chức, đoàn thể tập trung tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức của mỗi người dân, gia đình, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư thực hiện nghiêm túc các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về BVMT; vận động nhân dân phát huy quyền làm chủ, tích cực tham gia xây dựng và thực hiện các quy ước, hương ước về BVMT; phát động các phong trào tự quản, giám sát của nhân dân, giải quyết kịp thời các tranh chấp, mâu thuẫn lợi ích trong sử dụng tài nguyên; tăng cường sự đồng thuận của xã hội đối với công tác quản lý TN&MT. Mặt khác, các địa phương cần huy động nhiều nguồn lực xã hội để xây dựng, duy trì những mô hình đang hoạt động và nâng cao ý thức BVMT của người dân; đồng thời xây dựng các mô hình cộng đồng tham gia BVMT gắn với từng đối tượng cụ thể, có cơ chế khuyến khích, động viên, khen thưởng đối với các mô hình hoạt động hiệu quản
Phương Tâm
Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 9/2017
