26/12/2016
Khu bảo tồn biển đảo (KBTBĐ) Cồn Cỏ là một trong những hệ sinh thái biển có tính đa dạng sinh học (ĐDSH) cao của Việt Nam. Tuy nhiên, do tình trạng khai thác thủy sản quá mức, ô nhiễm môi trường biển và biến đổi khí hậu (BĐKH) đã tác động đến tài nguyên biển, nhất là các rạn san hô đang có chiều hướng suy giảm. Vì vậy, việc tăng cường bảo tồn biển là một yêu cầu cấp thiết hiện nay nhằm duy trì rạn san hô cũng như bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Tạp chí Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Trần Anh Ngọc Hiền - Phó Giám đốc Ban quản lý KBTBĐ Cồn Cỏ về vấn đề này.
 |
|
Ông Trần Anh Ngọc Hiền, |
Ông đánh giá như thế nào về hiện trạng và nguy cơ suy giảm ĐDSH trong KBTBĐ Cồn Cỏ?
Ông Trần Anh Ngọc Hiền: KBTBĐ Cồn Cỏ nằm ở cửa ngõ phía Nam vịnh Bắc bộ, thuộc Quảng Trị, với diện tích 4.532 ha, chia thành 3 phân khu: Bảo vệ nghiêm ngặt, phục hồi sinh thái và phát triển. KBTBĐ Cồn Cỏ được đánh giá là một trong những vùng có tính ĐDSH cao của Việt Nam, với các hệ sinh thái điển hình của vùng biển nhiệt đới như rạn san hô, rong cỏ biển (phân bố chủ yếu ở vùng Đông Nam và Tây Bắc đảo) và các loài cá… Kết quả nghiên cứu và thống kê cho thấy, KBTBĐ có khoảng 224 loài cá trong tổng số 960 loài cá phân bố ở vùng vịnh Bắc bộ, trong đó, có 49 loài có giá trị kinh tế cao. Ngoài ra, KBTBĐ còn có 113 loài san hô cứng, 56 loài rong biển, 46 loài động vật đáy, 20 loài giáp xác, 87 loài cá rạn san hô, 164 loài thực vật phù du, 68 loài động vật phù du và các loài quý hiếm như cá heo, rùa biển. Đặc biệt, Cồn Cỏ có một số loài hải sản quý hiếm đang đối diện với nguy cơ tuyệt chủng như hải sâm mít, cầu gai đá nhum đỏ, cá đuối, cá nàng đào đỏ, cá cháo biển, cá mú sọc trắng, cá mú vân sáng, mực nang vân hổ, tôm hùm đá, ốc đụn… Ngoài ra, đây còn là khu vực tập trung các bãi đẻ của nhiều loài, có giá trị kinh tế cao và đặc hữu của vùng biển Trung bộ.
Hệ sinh thái rạn san hô đóng vai trò quan trọng đối với các loài sinh vật biển, nguồn giống thủy sản và phát triển du lịch, vì vậy, việc bảo vệ các rạn san hô là cần thiết để phát triển bền vững. Rạn san hô KBTBĐ Cồn Cỏ được đánh giá còn tốt chỉ sau Phú Quốc, Côn Đảo, Hòn Mun và Cù Lao Chàm. Tuy nhiên, các rạn san hô đang có chiều hướng suy giảm do bị khai thác quá mức, ô nhiễm môi trường biển và tác động của BĐKH. Vì vậy, việc tăng cường bảo tồn biển để duy trì những rạn san hô cũng như nguồn lợi thủy sản là một yêu cầu cấp thiết.
Xin ông cho biết một số kết quả nổi bật trong công tác quản lý, bảo tồn và phát triển bền vững ĐDSH của KBTBĐ Cồn Cỏ?
Ông Trần Anh Ngọc Hiền: Thực hiện công tác bảo tồn và phát triển bền vững KBTBĐ Cồn Cỏ, cùng với sự hỗ trợ của Hợp phần sinh kế bền vững bên trong và xung quanh các KBTB - Hợp phần LMPA của Bộ NN&PTNT (2010 - 2011), Ban quản lý (BQL) đã khảo sát lắp đặt hệ thống phao đánh dấu phân vùng bảo vệ nghiêm ngặt của KBTBĐ Cồn Cỏ, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác BVMT và quản lý tài nguyên biển đảo.
Bên cạnh đó, BQL đã phối hợp với các đơn vị triển khai nhiều đề tài khoa học, nghiên cứu, thử nghiệm nuôi cấy san hô, phục hồi nguồn lợi biển như: Đề tài điều tra đánh giá nguồn lợi và ĐDSH KBTBĐ Cồn Cỏ; Nghiên cứu hệ sinh thái biển đảo Cồn Cỏ; Ứng dụng ĐDSH khoa học kỹ thuật nuôi cấy san hô; Nghiên cứu ĐDSH và các chất có hoạt tính sinh học của loài hải miên; Nghiên cứu về giá trị môi trường và sinh thái tại đảo Cồn Cỏ. Ngoài ra, hàng năm BQL KBTBĐ cũng đã phối hợp với Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) trong việc triển khai chương trình: “Bảo tồn, cứu hộ rùa biển”, nhằm ngăn chặn nạn đánh bắt, mua bán rùa biển, cứu hộ kịp thời rùa biển và tăng cường nhận thức cho người dân về công tác bảo tồn rùa biển… ; Đồng thời, tiến hành điều tra thu thập mẫu vật, phân loại các loài sinh vật, xây dựng bộ cơ sở dữ liệu về ĐDSH của KBTBĐ Cồn Cỏ.
Trong công tác tuần tra giám sát, BQL đã tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan: Biên phòng, Kiểm ngư, công an huyện... hướng dẫn thực hiện quy chế quản lý KBTBĐ, đồng thời kiên quyết xử lý các đối tượng vi phạm trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản, BVMT biển.
 |
|
Rạn san hô đảo Cồn Cỏ |
Trong thời gian tới, Ban quản lý sẽ triển khai kế hoạch và giải pháp gì để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn ĐDSH KBTBĐ Cồn Cỏ?
Ông Trần Anh Ngọc Hiền: Để công tác bảo tồn ĐDSH KBTBĐ Cồn Cỏ đạt hiệu quả, trước tiên BQL sẽ đẩy mạnh công tác tuần tra, giám sát, truy quét và ngăn chặn các tác động xâm hại tới tài nguyên biển. Đặc biệt, phối hợp với Chi cục Thủy sản, đồn biên phòng ven biển tuần tra kiểm soát các tàu cá hoạt động, neo đậu trong KBTBĐ. Đồng thời, thành lập đội tuần tra giám sát tình nguyện để vận động sự tham gia của người dân sống trong KBTBĐ thực thi Quy chế quản lý KBTBĐ Cồn Cỏ.
Bên cạnh đó, xây dựng kế hoạch để chuyển trụ sở BQL KBTBĐ từ đất liền ra đóng tại đảo Cồn Cỏ nhằm giúp cho công tác quản lý, giám sát đạt hiệu quả. Cùng với đó, sớm xây dựng Trung tâm cứu hộ rùa biển, tạo thuận lợi cho công tác bảo tồn và phát triển loài động vật quý hiếm này. Đặc biệt, thiết lập một chương trình quan trắc TN&MT, định kỳ giám sát rạn san hô và thảm cỏ biển hàng năm để theo dõi biến động của chúng. Đồng thời, triển khai mô hình đồng quản lý tài nguyên KBTBĐ có sự tham gia của người dân.
Tăng cường giáo dục, nâng cao ý thức cho người dân bên trong và xung quanh KBTBĐ thông qua các lớp tập huấn; in ấn phẩm, áp phích, tờ rơi, xây dựng phóng sự truyền hình, lồng ghép vào chương trình giáo dục các nội dung về bảo vệ nguồn tài nguyên biển...
Xin cảm ơn ông!
Nhật Minh
(Thực hiện)
Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 11/2016
