18/04/2019
Với thành tích xuất sắc trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, mới đây, tập thể nữ bộ môn Công nghệ Môi trường (CNMT) của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHKHTN) - Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) đã vinh dự đón nhận Giải thưởng Kovalevskaia năm 2018 do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trao tặng. Nhân dịp này, Tạp chí Môi trường có cuộc phỏng vấn PGS.TS Nguyễn Thị Hà, Trưởng bộ môn CNMT về những kết quả đạt được trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học vào thực tiễn cuộc sống của tập thể bộ môn CNMT.
PGS.TS. Nguyễn Thị Hà (ở giữa) chia sẻ, giao lưu với các nữ sinh trong Lễ trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2018
PV: Xin chúc mừng bà và các đồng nghiệp đã vinh dự được nhận Giải thưởng Kovalevskaia năm 2018. Bà có thể chia sẻ cảm xúc của mình và tập thể bộ môn khi được nhận giải thưởng cao quý này?
PGS.TS Nguyễn Thị Hà: Chúng tôi rất may mắn được làm việc tại Trường ĐHKHTN - cơ sở giáo dục đứng đầu cả nước về nghiên cứu, đào tạo khoa học cơ bản và khoa học ứng dụng. Chúng tôi nhận được sự đầu tư, hỗ trợ, ưu tiên để làm việc trong môi trường tốt nhất có thể. Việc được nhận Giải thưởng Kovalevskaia năm 2018 được coi là một dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp nghiên cứu khoa học của chúng tôi. Ðó là động lực để chúng tôi tiếp tục phấn đấu, đam mê, nhiệt huyết với công tác nghiên cứu và giảng dạy, đóng góp cho sự phát triển của xã hội.
PV: Bà có thể cho biết những điểm nổi bật của cụm công trình nghiên cứu đăng ký giải Kovalevskaia và tính ứng dụng của nghiên cứu trong thực tiễn?
PGS.TS Nguyễn Thị Hà: Cụm công trình mà chúng tôi đăng ký để nhận giải Kovalevskaia năm 2018 tập trung vào hai hướng nghiên cứu chính là Công nghệ kỹ thuật về xử lý và tận dụng chất thải; Phân tích đánh giá chất lượng môi trường. Với hai hướng này, 10 năm trở lại đây, chúng tôi đã chủ trì 33 đề tài và tham gia 65 đề tài nghiên cứu khoa học ở tất cả các cấp, từ cấp ĐHQGHN đến hợp tác quốc tế. Cũng trong khoảng thời gian này, 17 nữ cán bộ của bộ môn chúng tôi đã đóng góp 24 sách/giáo trình trong nước; 3 sách quốc tế; 30 bài báo công bố trên các Tạp chí khoa học quốc tế... Đặc biệt, một số nữ cán bộ của chúng tôi còn được mời phản biện cho các tạp chí khoa học chuyên ngành và tham gia các hội thảo trong và ngoài nước.
Tại Việt Nam hiện nay, rác thải ngày càng nhiều và đa dạng, trong khi quỹ đất để chôn lấp bị thu hẹp. Chính vì vậy, định hướng phát triển của CNMT nói riêng và công nghệ nói chung không chỉ dừng lại ở việc xử lý chất ô nhiễm để đạt tiêu chuẩn xả thải ra môi trường, mà còn phải nghiên cứu đưa ra các công nghệ để quay vòng, tái sử dụng, tận dụng, thu hồi và biến chất thải thành các sản phẩm, tài nguyên hữu ích. Những năm qua, chúng tôi đã tích cực đóng góp các sản phẩm và giải pháp hữu ích để tận dụng chất thải từ các nguồn thải khác nhau. Một số đề tài tiêu biểu có thể kể đến như: Tận dụng bã giấy làm giá thể trồng nấm hay tận dụng bùn thải mạ trong sản xuất men màu gốm sứ (Giải thưởng Ngày sáng tạo Việt Nam về môi trường của Ngân hàng Thế giới năm 2005); Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật mô hình hóa trong công nghệ xử lý yếm khí nước thải giàu hữu cơ vào thực tiễn Việt Nam; Nghiên cứu xây dựng mô hình công nghệ khả thi quy mô pilot để xử lý bùn thải công nghiệp giàu kim loại nặng theo hướng tận thu tài nguyên, tiết kiệm năng lượng… Ngoài ra, còn rất nhiều đề tài đã và đang được triển khai, đem lại hiệu quả thiết thực đối với cuộc sống.
Tập thể nữ cán bộ bộ môn CNMT nhận Giải thưởng Kovalevskaia năm 2018
Bên cạnh đó, hướng nghiên cứu về phân tích đánh giá chất lượng môi trường cũng rất được chú trọng bởi tính ứng dụng cao. Hiện nay, các công nghệ phân tích, công nghệ xử lý chất thải… đều cần có các phương pháp phân tích, đánh giá để thấy được hiệu quả, hay đánh giá các đặc tính của các vật liệu và sản phẩm được tạo ra từ các nguồn thải khác nhau. Công trình nổi bật của hướng nghiên cứu này là đề tài nghiên cứu sản xuất “Bộ kit thử và phương pháp xác định nhanh amoni trong các nguồn nước cấp cho sinh hoạt và ăn uống”. Sản phẩm của đề tài được Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp Bằng Độc quyền sáng chế năm 2015.
Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục phát triển hai hướng nghiên cứu trên và cùng với Khoa Môi trường đẩy mạnh hướng nghiên cứu về độc học môi trường, độc học thực phẩm nhằm đánh giá các tác động, ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường, chất lượng thực phẩm đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái. Một số cán bộ nữ của bộ môn chúng tôi đang là thành viên chính tham gia đề tài hợp tác quốc tế với Đại học Tokyo Nhật Bản về “Chương trình Đào tạo phân tích hóa học tại chỗ” nhằm tăng cường nguồn lực cho đánh giá chất lượng môi trường và an toàn thực phẩm.
PV: Để tạo nguồn cảm hứng đam mê nghiên cứu khoa học cho các sinh viên, bà và các đồng nghiệp đã có phương pháp gì để truyền đạt cho các thế hệ trẻ?
PGS.TS Nguyễn Thị Hà: Chúng tôi vẫn thường nói với các bạn sinh viên rằng: “Nếu bạn đam mê với việc tìm ra cái mới, phát hiện những thứ giúp ích được cho xã hội, thì các bạn cứ bắt đầu. Sẽ không có chuyện ngày một, ngày hai mà các bạn trở thành một ai đó trong cuộc đời, nhưng cứ từng bước, từng bước, với sự dìu dắt của những người đi trước, các bạn sẽ đạt được thành quả mà mình mong đợi”.
Với triết lý giáo dục: “Học để áp dụng, học từ thực tiễn”, trong những năm qua, chúng tôi luôn tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy, tạo điều kiện và giúp các em sinh viên tăng cường tính tự chủ, sáng tạo, khơi dậy tình yêu nghiên cứu khoa học của các em thông qua việc tìm hiểu về những vấn đề môi trường hiện nay. Điều này sẽ thôi thúc các em muốn tìm hiểu, khám phá và có đam mê nghiên cứu khoa học.
Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tích cực tham gia biên soạn khung chương trình, đề cương môn học, giáo trình, bài giảng cho các bậc học, đồng thời hỗ trợ các trường/viện khác xây dựng chương trình đào tạo về môi trường, góp phần lan tỏa, phát triển lĩnh vực này lớn mạnh trên cả nước, đóng góp nguồn nhân lực trình độ cao cho chiến lược quốc gia về BVMT.
Nguyễn Hằng (Thực hiện)
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 3/2019)
|
Giải thưởng Kovalevskaia mang tên nhà nữ toán học người Nga lỗi lạc thế kỷ 19 Sophia Kovalevskaia (1850-1891). Giải thưởng Kovalevskaia được tổ chức thường niên nhằm tôn vinh những tập thể, cá nhân nữ khoa học có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học vào thực tiễn cuộc sống. Giải thưởng này bắt đầu ở Việt Nam từ năm 1985, với đối tượng tham gia là các nhà khoa học nữ Việt Nam về lĩnh vực khoa học tự nhiên. Tính đến năm 2018, đã có 19 tập thể và 48 cá nhân nhà khoa học nữ được trao tặng giải thưởng này. |
.
