11/07/2019
Ống hút nhựa dù chỉ có kích thước nhỏ, nhưng với số lượng lớn sẽ gây hại nghiêm trọng cho môi trường. Với mong muốn thay đổi thói quen sử dụng các loại ống hút nhựa vừa ảnh hưởng sức khỏe con người, vừa gây hại cho môi trường, chị Nguyễn Thị Huệ, Giám đốc Công ty TNHH Hữu cơ Huế Việt (phường Kim Long, TP. Huế, tỉnh Thừa Thiên - Huế) đã nảy ra ý tưởng dùng cỏ bàng được trồng ở làng nghề đệm bàng truyền thống Phò Trạch, xã Phong Bình, huyện Phong Điền để làm ống hút thay thế ống hút nhựa.
Cây cỏ bàng hay còn gọi là cây bàng, cói bàng, nằm trong họ Cói, mọc hoang dại ở hầu khắp khu vực đồng bằng sông Cửu Long, thân dưới cứng, to khoảng 8 - 10 mm, nằm ngang trong bùn. Thân cỏ bàng thẳng đứng cao khoảng 1 m, có ngấn ngang, đáy gồm 3 - 4 bẹ, bao nhau cao 15 - 20 cm. Gié hoa ở chót thân (tức là ngọn) cao khoảng 1,5 - 2 cm và rộng đến 1 cm. Bông quả cao 3 - 4 mm. Vòi nhụy chẻ hai, trổ bông quanh năm. Cỏ bàng thường mọc ở vùng đất ngập nước phèn chua, nhiễm mặn. Dưới bàn tay tài hoa của người nông dân, cây cỏ bàng đã tạo ra nhiều sản phẩm độc đáo như đệm, chẹ lót nôi ru trẻ em ngủ, bao để lồng nhãn... Bên cạnh các sản phẩm truyền thống, những sản phẩm mỹ nghệ sinh hoạt và trang trí cũng được ra đời như: Chiếu du lịch tắm biển, túi xách thời trang, khay đựng, giỏ rác, đèn trang trí… Các sản phẩm này được thị trường ưa chuộng, vì màu sắc bắt mắt và độ bền chắc. Thời gian gần đây, loài cây thân rỗng này còn được dùng để làm ống hút nhờ những ưu điểm nổi bật như lành tính, không mùi, giá thành rẻ và dễ dàng phân huỷ trong môi trường.
Nhân viên Công ty TNHH Hữu cơ Huế Việt đang cắt khúc cỏ bàng, một khâu cơ bản trong quá trình hoàn thiện chiếc ống hút
Chị Nguyễn Thị Huệ, Giám đốc Công ty TNHH Hữu cơ Huế Việt là một trong những người đầu tiên nghĩ đến việc kinh doanh ống hút cỏ bàng. Chị kể, trước đó cũng đã thử tìm nhiều loại nguyên liệu làm ống hút khác nhau, từ cọng rau muống đến cọng sả… Sau đó, chị nhận thấy những cọng cỏ bàng lớn có đường kính khoảng 4,5 - 6,5 mm rất thích hợp để làm ống hút. Nghĩ là làm, đầu năm 2019, Công ty TNHH Hữu cơ Huế Việt phối hợp với UBND huyện Phong Điền bắt tay triển khai Dự án sản xuất ống hút cỏ bàng.
Qua khảo sát thực tế, ngoài diện tích 5,3 ha cỏ bàng hiện có, để đảm bảo cung cấp nguyên liệu đáp ứng yêu cầu sản phẩm, Công ty đã phối hợp với UBND xã Phong Bình, hỗ trợ người dân trồng thí điểm 3 ha cây cỏ bàng từ tháng 2/2019. Trước đây, cỏ bàng chỉ được sử dụng để đan lát nên người dân ít chăm bón. Vì vậy, để tăng kích cỡ đường kính ống lên 4 - 6 mm và tăng độ cứng thân ống, Công ty TNHH Hữu cơ Huế Việt đã đưa cán bộ kỹ thuật về hướng dẫn bà con cách trồng, chăm sóc “thúc” cây, giãn thời gian thu hoạch, rút ngắn chu kỳ trồng lại cây mới để kích thích cây cỏ bàng phát triển theo yêu cầu.
Để hoàn thiện một chiếc ống hút cỏ cơ bản, phải trải qua các công đoạn: Thu cỏ bàng ở ruộng, tiếp đó là rửa với nước tro và cắt khúc từ 18 - 20 cm, rồi dùng thanh sắt để thông phần ruột bên trong. Công đoạn cuối cùng là rửa lại, ngâm với bột vỏ sò để hạn chế vi khuẩn trước khi mang đi phơi khô. Sau khi được rửa sạch một lần nữa, ống hút cỏ được bó lại và bọc bằng lá chuối. Có 2 loại ống hút: ống hút cỏ tươi và ống hút cỏ khô. Loại tươi có thể bảo quản được 2 tuần trong tủ lạnh và một tuần ở nhiệt độ phòng. Loại khô được phơi nắng từ 2 - 3 ngày, rồi đem sấy trong lò. Ống hút cỏ khô có thể để được 6 tháng ở nhiệt độ phòng và tái sử dụng nhiều lần.
Để đảm bảo an toàn vệ sinh, chất lượng sản phẩm, Công ty TNHH Hữu cơ Huế Việt luôn chú trọng trong mọi công đoạn làm ra ống hút; từ các bước thủ công: thu hoạch bàng, rửa sạch, cắt ống, thông ống (xoi mắt) cho đến sấy, hấp, tiệt trùng bằng máy móc. Hiện nay, Công ty đã thử nghiệm sản xuất 35 nghìn ống hút cỏ bàng. Sản phẩm ra mắt tạo được sự chú ý và ấn tượng của nhiều người. Trong đó, nhiều khách hàng hoạt động ở các lĩnh vực khách sạn, nhà hàng, kinh doanh giải khát... đã đặt hàng với số lượng lớn.
Ngoài làm ống hút, khoảng 2/3 phần thân trên của cây bàng còn được Công ty dùng để đan giỏ xách, đệm... với giá bán phù hợp (mỗi túi xách chưa tới 10 nghìn đồng), nhằm kích thích người tiêu dùng sử dụng đại trà sản phẩm của địa phương, hạn chế dùng túi ni lông, nhựa sử dụng một lần.
Chị Huệ tâm sự, Dự án này được thực hiện với mục đích chung tay cùng cộng đồng BVMT, tạo thêm nhiều sản phẩm phong phú, thân thiện với môi trường từ cây cỏ bàng của làng nghề đệm bàng Phò Trạch. Điều quan trọng là tận dụng những lợi thế sẵn có, như vùng nguyên liệu, lao động tại chỗ và sự ủng hộ của chính quyền địa phương. Chị Huệ cũng chia sẻ, sau quá trình thử nghiệm, ống hút cỏ bàng vẫn còn một vài lỗi như lỗ ống nhỏ, giòn nên dễ vỡ. Do vậy, Công ty đang phối hợp với làng nghề, người dân tiếp tục tuyển chọn số bàng có kích cỡ thân ống to để tăng số lượng sản phẩm. Dự kiến cuối năm 2019, Công ty sẽ đẩy nhanh tiến độ sản xuất hàng loạt để cung ứng nhu cầu thị trường. Sau khi hoạt động ổn định, dự tính sản lượng bình quân đạt khoảng 10 triệu ống/vụ.
Là đơn vị chuyên sản xuất và cung cấp các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn Thừa Thiên - Huế và các tỉnh lân cận, Công ty TNHH Hữu cơ Huế Việt đang dần khẳng định thương hiệu trong lòng người tiêu dùng. Hy vọng, trong thời gian tới, sản phẩm ống hút cỏ bàng của Công ty sẽ được người tiêu dùng đón nhận tích cực hơn, góp phần tích cực vào công tác BVMT.
Nguyễn Văn Lãm - Bùi Văn Hoài
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 6/2019)
