13/03/2019
Hệ thống lọc nước RO bằng năng lượng mặt trời (NLMT) là một giải pháp mới, đã mở ra cơ hội cho người dân vùng biển, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa…, đặc biệt là với các em học sinh tại trường tiểu học Cư Pui 1 (xã Cư Pui, huyện Krông Bôn, tỉnh Đắc Lắc) được tiếp cận với nguồn nước ngọt, sạch và an toàn.
Cư Pui 1 là ngôi trường tiểu học thuộc khu vực còn nhiều khó khăn. Đa số các em học sinh tại đây đều có gia cảnh nghèo. Đi học mỗi ngày là một thử thách với các em do điều kiện thiếu thốn, thậm chí nguồn nước để uống hàng ngày tại trường cũng bị nhiễm bẩn, chứa nguy cơ bệnh tật. Chính vì thế, Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) - thành viên Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam phối hợp cùng Công ty Solar BK và diễn đàn Người Tôi Cưu Mang tiến hành nghiên cứu, khảo sát và lựa chọn trường tiểu học Cư Pui 1 là điểm đến cuối cùng, mang nguồn nước sạch về với các em nhỏ Tây Nguyên. Hệ thống lọc nước RO sử dụng NLMT tại trường tiểu học Cư Pui 1 là dự án nằm trong chuỗi Dự án “Tăng cường năng lực cho các tổ chức xã hội, nghề nghiệp và địa phương về các giải pháp năng lượng tái tạo và sử dụng hiệu quả và tiết kiệm năng lượng” (E-Enhance) của Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam.
Hệ thống pin NLMT lắp đặt tại trường tiểu học Cư Pui 1
Hệ thống có hình dáng là một cái hộp bằng tôn tráng kẽm, mặt đáy và mặt xung quanh được bọc lại bằng các vật liệu cách nhiệt có sẵn như trấu, mùn cưa, sợi thủy tinh... Mặt trên được che bằng tấm kính đặt nghiêng trong suốt dày 3-5 mm. Tấm hấp thụ bằng đồng nhôm… được dập các rãnh bán kính 10 mm. Các dây bấc được đặt vào các rãnh để dẫn nước từ thùng chứa vào bên trong thiết bị lọc. Nguyên lý hoạt động của hệ thống lọc nước là sử dụng bức xạ mặt trời làm hơi nước bốc hơi. Hơi nước được ngưng tụ và lấy ra sử dụng. Trung bình, mỗi ngày với bề mặt hấp thụ 1m2, cường độ bức xạ trung bình 800 W/giờ, hệ thống lọc nước nhận được từ 6 - 7 lít nước sạch. Đặc biệt, hệ thống không dùng màng lọc, lõi lọc hay phụ kiện điện tử đắt tiền, không sử dụng hóa chất, không phải tốn chi phí nhiên liệu điện/xăng dầu, thích hợp mọi địa hình. Trong quá trình xử lý, nơi nào có nước và ánh sáng mặt trời là có nước uống. Hệ thống này sản xuất ra nước uống chất lượng cao, an toàn cho rất nhiều nguồn nước như nước bị ô nhiễm, nước nhiễm bẩn, đồng thời, dễ lắp đặt và sử dụng, chỉ cần đầu tư một lần là có thể dùng lâu dài.
Dùng thử nước sạch từ hệ thống lọc nước RO sử dụng NLMT
Hệ thống lọc nước RO sử dụng NLMT hoạt động bằng cách cho dòng nước đi qua giữa hai điện cực trái dấu. Các điện cực hút các ion dương do muối hòa tan trong nước tạo thành để lại nước sạch ở trung tâm dòng chảy. Hệ thống còn được trang bị các màng lọc nhằm tách dòng nước ngọt ra khỏi dòng nước mặn, tách nước sạch ra khỏi nước bẩn... Với việc sử dụng các phương pháp điện phân, hệ thống lọc nước này làm giảm áp lực và làm sạch được sự tích tụ các chất bẩn trong nước bằng cách đảo các điện cực. Một trong những ưu điểm mà phương pháp lọc này mang lại là việc cho ra nước sạch nhiều hơn 90% phương pháp lọc truyền thống, với độ bền cao và khả năng tháo lắp linh hoạt và có thể ghép thành hệ thống lớn phục vụ đầy đủ nước sinh hoạt cho cả một khu vực.
Đặc biệt, hệ thống lọc nước RO sử dụng NLMT tại trường tiểu học Cư Pui 1 nối lưới 1 pha có tổng công suất 3,2 kWp, gồm 10 tấm pin NLMT IREX 320 Wp. Qua đó sẽ tạo ra đủ năng lượng để vận hành mô hình lọc nước RO công suất 360 l/h trong 4 tiếng mỗi ngày, cung cấp nhu cầu nước uống cho tổng cộng 481 học sinh và giáo viên của trường. Ngoài ra, trường cũng thu được một khoản tiền từ việc bán lại lượng nước sạch được sản xuất dư cho bà con trong xã với giá 6.000 đồng/bình 20 lít và bán lại lượng điện dư cho ngành điện với giá 2.086 đồng/kWh. Với số tiền này, trường tiểu học Cư Pui 1 sẽ tái đầu tư cơ sở vật chất cho học sinh, thay các bóng đèn led đã cũ, sửa chữa và mở rộng thư viện.
Có thể nói, nước sạch về với trường tiểu học Cư Pui 1 chính là sự chung tay hướng đến năng lượng xanh của cả cộng đồng. Dự án Hệ thống lọc nước RO sử dụng NLMT tại trường tiểu học Cư Pui 1 được SolarBK và GreenID nghiên cứu triển khai với kế hoạch sử dụng lâu dài, có thể đáp ứng cho nhu cầu nước uống của trường Cư Pui đến năm 2028, khi số lượng học sinh và giáo viên tại đây ước tính sẽ tăng lên gấp đôi so với hiện tại. Hy vọng, mô hình sẽ là hình mẫu cho những dự án tương tự trong thời gian tới tại Tây Nguyên nhằm thúc đẩy phát triển năng lượng bền vững, mang lại cuộc sống đầy đủ hơn tại các buôn, xã vùng sâu vùng xa còn nhiều khó khăn.
Trương Thịnh
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 2/2019)
