02/01/2020
Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội (KT - XH), gia tăng dân số, lượng chất thải rắn (CTR) phát sinh trên địa bàn tỉnh Hòa Bình ngày càng tăng. Thời gian qua, tỉnh Hòa Bình đã triển khai một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý, xử lý CTR. Tuy nhiên, vấn đề quản lý, xử lý CTR vẫn là bài toán “đau đầu” đối với các cấp chính quyền tỉnh Hòa Bình.
Dân số toàn tỉnh Hòa Bình hiện có hơn 939.000 người. Lượng CTR sinh hoạt khu vực đô thị tại TP. Hòa Bình và các thị trấn phát sinh từ khu dân cư, cơ quan, nhà hàng, khách sạn, cơ sở sản xuất, y tế, khu vực công cộng. Lượng CTR phát sinh khoảng 127.043 tấn/ngày đêm, chiếm 25% lượng CTR phát sinh trong tỉnh, trong đó, lượng CTR được thu gom, xử lý khoảng 109.257 tấn/ngày đêm. Đối với khu vực nông thôn, lượng CTR sinh hoạt phát sinh khoảng 379.571 tấn/ngày đêm, chiếm 75% lượng CTR phát sinh trong tỉnh. Lượng CTR được thu gom, xử lý ở khu vực này chỉ đạt khoảng 117.667 tấn/ngày đêm và chỉ khoảng 31% dân số được cung cấp dịch vụ thu gom.
Theo khảo sát của Sở TN&MT, hiện nay, công tác thu gom, xử lý CTR sinh hoạt mới được thực hiện tại các thị trấn, thị tứ, xã có dân cư sống tập trung, do đó, việc điều tra, thống kê cụ thể khối lượng CTR sinh hoạt phát sinh, cũng như tỷ lệ CTR sinh hoạt được thu gom, xử lý tại khu vực nông thôn trên địa bàn toàn tỉnh chưa được thực hiện. Công tác thu gom CTR sinh hoạt hiện nay tại khu vực nông thôn thực hiện được khoảng 73/191 xã trên địa bàn tỉnh.
Trong thời gian qua, việc thu gom CTR sinh hoạt trên địa bàn tỉnh được thực hiện bằng các phương tiện cơ giới như xe cuốn ép vận chuyển rác chuyên dụng, xe tải. Các địa phương đã đầu tư trang bị thùng đựng rác, xe cải tiến, dụng cụ chuyên dụng, tuy nhiên, những trang thiết bị đó chỉ đáp ứng một phần nhu cầu thực tế, phương tiện chủ yếu là xe thô sơ, tự chế. Các xã vẫn đang thiếu phương tiện để tập kết, thu gom rác hợp vệ sinh. Việc thu gom CTR sinh hoạt ở khu vực nông thôn một phần do đơn vị dịch vụ môi trường đảm nhiệm, một phần do các tổ, đội tự quản được UBND xã giao thực hiện bằng xe đẩy tay gom về vị trí tập kết. Sau đó, xe ép rác thu gom theo giờ quy định chở về các khu xử lý rác, nhưng việc này mới được triển khai tại một số xã ven đô thị và các thị tứ. Hầu hết các xã vùng sâu, xa chưa triển khai được dịch vụ thu gom CTR sinh hoạt phát sinh.
Đại diện Hội Nông dân tỉnh Hòa Bình thăm mô hình Thu gom, phân loại và xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón tại xóm Gừa (xã Cư Yên, huyện Lương Sơn)
Bên cạnh đó, Hòa Bình chưa triển khai chương trình phân loại CTR tại nguồn. Người dân đang đổ chung các loại rác vào cùng 1 thùng, 1 túi và xe vận chuyển rác cũng chưa có các ngăn để phân loại. Ngoài ra, việc xử lý CTR sinh hoạt trên địa bàn tỉnh cũng còn nhiều khó khăn. Tỉnh hiện có 23 bãi chôn lấp, 6 lò đốt CTR sinh hoạt. Nhiều địa phương trong tỉnh chưa có bãi chôn lấp, hoặc khu xử lý rác thải hợp vệ sinh, các bãi chôn lấp chưa xử lý được chất thải thứ cấp phát sinh. Việc triển khai xây dựng các bãi chôn lấp gặp nhiều thách thức, nhiều nơi nhân dân không ủng hộ việc xây dựng bãi chôn lấp rác trên địa bàn. Trong khi đó, một số địa phương đang sử dụng lò đốt rác quy mô nhỏ, tuy nhiên, hiệu quả xử lý không cao do công suất nhỏ, chưa xử lý được khí thải. Công tác tổ chức triển khai Quy hoạch quản lý CTR tại các địa phương còn chậm, nguồn nhân lực về quản lý môi trường chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế.
Nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý CTR, thời gian qua, UBND tỉnh Hòa Bình đã ban hành nhiều văn bản pháp luật như Quyết định số 18/2019/QĐ-UBND ngày 18/6/2019 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của quy định phân công, phân cấp quản lý CTR trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 2436/QĐ-UBND ngày 22/10/2018 phê duyệt đồ án điều chỉnh Quy hoạch quản lý CTR đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050... Theo đó, từ nay đến năm 2025, tỷ lệ CTR sinh hoạt đô thị được thu gom, xử lý đạt hơn 95% và đến năm 2035, đạt 100%... Mỗi huyện, thành phố đều quy hoạch 1 - 2 khu xử lý CTR. Sau năm 2025, toàn bộ CTR được thu gom và xử lý tập trung tại các khu xử lý cấp vùng huyện.
Cùng với đó, tỉnh cũng chỉ đạo các Sở, ban, ngành triển khai các hoạt động đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức trong quản lý CTR, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm, hướng tới các hành động thiết thực để BVMT; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm theo thẩm quyền đối với hành vi vi phạm về vứt rác thải, đổ rác thải không đúng nơi quy định, gây ô nhiễm môi trường; chỉ đạo tăng cường tần suất thu gom, vận chuyển rác thải, không để tình trạng rác thải ứ đọng diễn ra gây ô nhiễm môi trường; xây dựng phong trào thi đua bảo vệ môi trường; kịp thời phát hiện, biểu dương, khen thưởng và nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến trong hoạt động BVMT, thu gom, phân loại rác thải…
Trong thời gian tới, để tăng cường công tác vệ sinh môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý rác thải, tạo cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp trên địa bàn toàn tỉnh, tỉnh sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như: Tổ chức rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của tình về quản lý CTR; Nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTR; Đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư, tham gia hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý CTR;
Mặt khác, tỉnh cũng sẽ tăng cường kiểm soát chặt chẽ hoạt động tại các khu xử lý và bãi chôn lấp chất thải, vận chuyển chất thải liên tỉnh để phòng ngừa, kịp thời phát hiện, xử lý vi phạm; áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến, đổi mới công nghệ, lựa chọn công nghệ phù hợp, ưu tiên các dự án đầu tư xử lý CTR theo công nghệ tái chế, thu hồi vật liệu, năng lượng, hạn chế chôn lấp, có quy mô tập trung, phục vụ liên huyện, liên đô thị. Đặc biệt là đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động người dân, tổ chức tham gia tích cực vào các hoạt động BVMT, phân loại CTR, giảm thiểu chất thải nhựa, đổ rác đúng nơi và giờ quy định.
Để giải quyết “bài toán” rác thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh, theo các chuyên gia môi trường, tỉnh cần có quy hoạch khu xử lý rác thải đồng bộ, lâu dài đối với các huyện trên địa bàn; cùng với sự vào cuộc tích cực, quyết liệt của các cấp lãnh đạo tỉnh, cả hệ thống chính trị và cộng đồng. Đồng thời, nhận định và tính toán dự báo lượng CTR phát sinh trong hàng chục năm tới, từ đó, đề ra những phương án xử lý mang tính bền vững, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Nguyễn Thị Huyền
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 12/2019)
