07/02/2020
Ô nhiễm môi trường (ÔNMT) hiện đang là mối quan tâm chung của xã hội toàn cầu bởi nó được xem là tác nhân hàng đầu gây nên những ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, hệ sinh thái (HST) và sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, những nghiên cứu, sự chủ động tìm hiểu và lựa chọn hướng đi về xử lý ÔNMT còn tương đối mới ở Việt Nam. Để các nghiên cứu này giúp cho đất nước phát triển kinh tế, đặc biệt là các ngành công nghiệp công nghệ cao một cách bền vững, Tiến sĩ (TS) trẻ người Việt Đặng Đức Huy (sinh năm 1988) đang tập trung nghiên cứu đánh giá tác động của ÔNMT lên HST và sức khỏe con người. Để hiểu rõ hơn về nghiên cứu này, Tạp chí Môi trường có cuộc trao đổi với TS. Đặng Đức Huy - Giáo sư trợ lý Đại học (ĐH) Trent (Canađa).
TS. Đặng Đức Huy - Giáo sư trợ lý ĐH Trent (Canađa)
PV: Cơ duyên nào để TS chọn lĩnh vực môi trường để tập trung nghiên cứu thời gian qua?
TS. Đặng Đức Huy: Tôi được sinh ra và lớn lên tại Hà Nội. Năm 1996, bố tôi được chẩn đoán bị bệnh ung thư máu, khi đó tôi mới 8 tuổi. Năm 2004, bố tôi mất, khi đó mẹ tôi đã kể về ước muốn cuối cùng của bố là thấy tôi được đi học ở Pháp, vì bố tôi có những mối liên kết chặt chẽ với đất nước này. Vì thế, sau khi bố mất, tôi đã chọn học Sinh học tại ĐH Toulon (Pháp) với mong muốn tìm hiểu về các cơ chế sinh học tế bào và miễn dịch để tìm ra một phương pháp kiểm soát ung thư. Sau khi hoàn thành bằng cử nhân, tôi được ĐH Nice (Pháp) nhận vào học Thạc sĩ ngành Sinh học tế bào, phát triển và miễn dịch, nhưng vì không có hỗ trợ tài chính nên tôi đã chọn ở lại ĐH Toulon học ngành Hóa học môi trường. Tuy thay đổi hướng nghiên cứu nhưng mối quan tâm của tôi vẫn không thay đổi. Hiện tôi đang tập trung nghiên cứu đánh giá tác động của ÔNMT lên HST và sức khỏe con người. Thay vì nghiên cứu tìm ra cơ chế và cách chữa ung thư thì tôi rất vui vì đang nghiên cứu một trong những nguồn gốc trực tiếp gây ảnh hưởng tới sức khỏe con người, đó chính là ÔNMT.
Năm 2015, Công bố quốc tế của tôi đăng tải trên Tạp chí Environmental Science & Technology về đồng vị chì (Pb) trong môi trường trầm tích, nước và sinh vật biển đã góp phần thúc đẩy chính quyền vùng PACA (gồm lãnh địa cũ Provence cùng một số lãnh thổ lân cận Alpes thuộc Pháp và Côte d'Azur) chi 93 triệu Euro nhằm thực hiện nghiên cứu phục hồi môi trường biển ở cảng Toulon để giảm thiểu tác động của ô nhiễm chiến tranh.
PV: Được biết, TS vinh dự có mặt trong top 20 Quả cầu vàng năm 2019, TS có thể chia sẻ về thành công này?
TS. Đặng Đức Huy: Năm 26 tuổi, tôi tốt nghiệp Tiến sĩ Hóa học môi trường tại ĐH Toulon, năm 30 tuổi được bổ nhiệm làm giáo sư trợ lý ĐH Trent (Canađa). Cùng với đó, từ năm 2019, tôi đảm nhận vị trí Phó Tổng biên tập Tạp chí Archives of Environmental Contamination and Toxicology (Q2) của Nhà xuất bản Springer (trụ sở chính ở Đức).
TS. Đặng Đức Huy đang làm việc tại ĐH Trent
Để đạt được những thành quả ấy, tôi cũng phải vừa học vừa làm như nhiều du học sinh khác. Năm 2006, tôi vay 2.000 Euro từ người thân để chuẩn bị cho con đường du học của mình và may mắn có được sự giúp đỡ của gia đình một người chị họ ở Pháp. Tôi đi làm thêm tất cả các buổi tối và cuối tuần trong suốt 5 năm đầu tiên ở Pháp, với nhiều công việc khác nhau như bán hàng cho tiệm đồ ăn nhanh, phụ bếp, rửa bát, đi hái nho... Tuy nhiên, 5 năm đầy khó khăn ấy đã giúp tôi trưởng thành và học được nhiều điều. Quả thật, nếu không có thử thách thì sẽ không có thành công. Tôi tin chắc rằng, những khó khăn đó cũng là thử thách hàng ngày của rất nhiều du học sinh Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới. Tôi muốn chia sẻ điều này với các thế hệ du học sinh Việt Nam và hy vọng gia đình, bạn bè trong nước sẽ hiểu, chia sẻ với khó khăn của con em mình ở nước ngoài.
PV: Trong thời gian tới, TS có dự định và lời khuyên gì cho các bạn trẻ Việt Nam phát triển nghiên cứu trong lĩnh vực môi trường?
TS. Đặng Đức Huy: Tại ĐH Trent, ngoài công việc giảng dạy, hướng dẫn sinh viên, tôi đang xây dựng một phòng thí nghiệm và dẫn dắt một nhóm nghiên cứu trong lĩnh vực hóa học môi trường. Làm khoa học nói chung, khoa học trong lĩnh vực môi trường nói riêng rất gian nan, bởi chúng ta đang phải đối mặt với áp lực công bố khoa học từ nhiều phía, với nhiều tạp chí và đánh giá của cộng đồng. Điều cần thiết nhất của người làm khoa học là tính trung thực, dám đối mặt với bệnh thành tích. Đặc biệt, những người chọn con đường nghiên cứu khoa học phải thực sự có đam mê, nên giữ cho mình sự hiếu kỳ và quan trọng nhất vẫn là giữ được đạo đức, tính sáng tạo khi làm khoa học.
Sau khi tốt nghiệp Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội), mặc dù học tập và sinh sống ở nước ngoài suốt 14 năm qua nhưng tôi luôn tâm niệm, tất cả cống hiến của các nhà khoa học người Việt dù ở đâu cũng đều mang tên Việt Nam. Và dù ở đâu, người Việt Nam cũng có thể đóng góp tài trí của mình cho đất nước. Đó có thể là kinh nghiệm sống mà chúng tôi có thể chia sẻ cho các thế hệ sau.
Trong những năm tới, tôi sẽ đẩy mạnh nghiên cứu ở Việt Nam, đặc biệt là về vấn đề ô nhiễm rác thải công nghệ và sử dụng tài nguyên nước. Tôi hy vọng, định hướng nghiên cứu này sẽ giúp cho đất nước có thể phát triển kinh tế, đặc biệt là các ngành công nghiệp công nghệ cao một cách bền vững, nghĩa là chúng ta sẽ không phải đánh đổi tài nguyên thiên nhiên và sức khỏe con người Việt Nam để tăng trưởng kinh tế. Định hướng này cũng phù hợp với xu thế phát triển bền vững của thế giới.
Hiện tại, tôi đang có kế hoạch tổ chức một hội thảo sinh viên quốc tế ở TP. Hồ Chí Minh vào tháng 10/2020 để giúp các bạn trẻ Việt Nam có cơ hội trao đổi trực tiếp với bạn bè quốc tế, hợp tác trong khoa học, cũng như tìm hiểu về môi trường học thuật quốc tế. Đồng thời, tôi cũng sẽ hợp tác với đồng nghiệp ở các trường ĐH ở Việt Nam để cùng phát triển nghiên cứu trong lĩnh vực môi trường.
PV: Trân trọng cảm ơn TS!
Vũ Nhung (Thực hiện)
