10/12/2021
Ô nhiễm môi trường không khí là vấn đề cấp bách hiện nay. Nhằm tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí, giảm thiểu tác động bất lợi đến sức khỏe người dân, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, Luật BVMT năm 2020 đã đưa các quy định về BVMT không khí thành mục riêng. Đặc biệt là quy định bổ sung biện pháp “khẩn cấp” tại khoản 1 và khoản 3 Điều 14. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi bàn về “khẩn cấp” theo quy định của Luật BVMT năm 2020 có thuộc trường hợp “tình trạng khẩn cấp” theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp hay không.
Ô nhiễm môi trường không khí là sự thay đổi lớn trong thành phần của không khí theo hướng bất lợi cho con người, động vật và thực vật mà chủ yếu là do hoạt động của con người gây ra với quy mô, phương thức và mức độ khác nhau, trực tiếp hoặc gian tiếp tác động làm thay đổi sự hình thành các thành phần hóa học, tính chất vật lý và sinh học của môi trường không khí [1]. Ô nhiễm môi trường không khí đe dọa sức khỏe của người dân ở khắp mọi nơi trên thế giới. Theo một số nghiên cứu, ước tính năm 2018 cho thấy rằng 9/10 người dân phải hít thở không khí chứa hàm lượng các chất gây ô nhiễm cao. Ô nhiễm môi trường không khí cả ở bên ngoài và trong nhà, cả nông thôn và thành thị, gây ra khoảng 7 triệu ca tử vong hàng năm trên toàn cầu do phơi nhiễm đối với các hạt rắn mịn với đường kính bằng hoặc nhỏ hơn 2,5 micro-mét, gây ra các bệnh tim mạch, hô hấp và ung thư [2]. Ở Việt Nam, khoảng 60.000 người chết mỗi năm vì bệnh ít nhiều có liên quan đến ô nhiễm không khí [3].
Chế định BVMT đã được Việt Nam quan tâm từ lâu, trong đó có BVMT không khí. Đặc biệt, Luật BVMT năm 2020 đã đưa thành mục riêng. Đây cũng là lần đầu tiên, Luật BVMT quy định đưa ra các quy định chi tiết hơn về các vấn đề BVMT không khí, cụ thể: Về quy định chung về BVMT không khí (Điều 12), về kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí (Điều 13), và trách nhiệm thực hiện quản lý chất lượng môi trường không khí (Điều 14). Đặc biệt hơn nữa, Luật BVMT năm 2020 đã quy định về việc “thực hiện các biện pháp khẩn cấp” trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng. Luật BVMT năm 2020 nêu rõ, nếu môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng trên phạm vi liên tỉnh, liên vùng thì Thủ tướng Chính phủ có trách nhiệm chỉ đạo thực hiện các biện pháp khẩn cấp. Còn nếu phạm vi trong tỉnh, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức thực hiện, để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường không khí.
Khoản 1 Điều 14 Luật BVMT năm 2020 quy định về trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ thực hiện quản lý chất lượng môi trường không khí như sau:
“1. Thủ tướng Chính phủ ban hành và chỉ đạo thực hiện Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí; chỉ đạo thực hiện biện pháp khẩn cấp trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng trên phạm vi liên tỉnh, liên vùng và xuyên biên giới.
Khoản 3 Điều 14 Luật BVMT năm 2020 quy định về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện quản lý chất lượng môi trường không khí như sau:
“3. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm sau đây:
a) Ban hành và tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh;
b) Đánh giá, theo dõi và công khai thông tin về chất lượng môi trường không khí; cảnh báo cho cộng đồng dân cư và triển khai biện pháp xử lý trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm gây tác động đến sức khỏe cộng đồng;
c) Tổ chức thực hiện biện pháp khẩn cấp trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng trên địa bàn”.
Ô nhiễm môi trường không khí là vấn đề nóng, quy định về BVMT không khí trong Luật BVMT năm 2020 đã phần nào đáp ứng được yêu cầu cấp bách về BVMT không khí trong giai đoạn hiện nay.
Nam Hưng
