31/10/2022
Năm 2022, Trung tâm Quan trắc môi trường miền Trung và Tây Nguyên được giao thực hiện “Chương trình quan trắc môi trường quốc gia đối với môi trường khí và nước” tại khu vực với mục tiêu theo dõi hiện trạng chất lượng môi trường nước, không khí theo không gian và thời gian, kịp thời phát hiện và cảnh báo các trường hợp ô nhiễm, các sự cố ô nhiễm môi trường nước và không khí nhằm đề xuất giải pháp khắc phục.
Chương trình quan trắc được thực hiện tại 33 điểm không khí thuộc địa bàn các tỉnh vùng kinh tế trọng điểm miền Trung (Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định); 36 điểm nước mặt trên 2 lưu vực sông (LVS): Hương, Vu Gia - Thu Bồn tại 4 tỉnh, TP (Kon Tum, Quảng Nam, TP. Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế); môi trường nước biển ven bờ tại 34 điểm thuộc 7 tỉnh, TP (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, TP. Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định). Sau đây là diễn biến chất lượng môi trường không khí và nước quý 3/2022 (thực hiện từ tháng 6/2022 đến tháng 8/2022 qua 3 đợt quan trắc: Đợt 4, 5, 6).
Chất lượng môi trường không khí quý 3 năm 2022
Kết quả quan trắc môi trường không khí, tiếng ồn và cường độ dòng xe qua 3 đợt quan trắc của quý 3/2022 tại 5 tỉnh vùng kinh tế trọng điểm miền Trung cho thấy môi trường không khí chủ yếu bị ô nhiễm tổng bụi lơ lửng (TSP) và tiếng ồn với tỉ lệ trung bình cả năm là 29,3% giá trị TSP vượt QCVN 05:2013/BTNMT (300 µg/m3) (viết tắt là QCVN 05) và 48,5% giá trị tiếng ồn vượt QCVN 26:2010/BTNMT (70 dBA) tại các trục giao thông lớn và KCN; các thông số SO2 và NO2 thấp hơn giới hạn cho phép.
Bảng 1. Tỷ lệ % thông số vượt ngưỡng trong môi trường không khí tại khu vực miền Trung quý 3/2022
|
TT |
Thông số |
Tổng số giá trị |
Giá trị lớn nhất |
Tổng số giá trị vượt QCVN 05: 2013/BTNMT |
Tỷ lệ % vượt chuẩn |
|||
|
Đợt 4 |
Đợt 5 |
Đợt 6 |
TB |
|||||
|
1 |
TSP |
99 |
350,7 |
29 |
30,3 |
33,3 |
24,2 |
29,3 |
|
2 |
SO2 |
99 |
37 |
0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
|
3 |
NO2 |
99 |
33 |
0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
|
4 |
Tiếng ồn |
99 |
87,9 |
48 |
45,5 |
51,5 |
48,5 |
48,5 |
Qua 3 đợt quan trắc quý 3/2022 tại 33 điểm cho thấy, giá trị TSP trung bình dao động từ 138,2 – 341,9 µg/m3, với giá trị TSP trung bình cao nhất tại điểm đo gần chỗ ô tô Trường Hải – Quảng Nam (341,9 µg/m3) vượt QCVN 05 (300 µg/m3) với 1,1 lần, nguyên nhân đây là nút giao thông ngay đường Quốc lộ 1A nên lưu lượng xe cộ qua lại rất đông làm gia tăng giá trị TSP. Các điểm quan trắc có giá trị vượt quy chuẩn tập trung chủ yếu tại các trục đường giao thông và gần các khu vực có hoạt động sản xuất công nghiệp, cụ thể: Đông Nam KCN Phú Bài, Tây Bắc KCN Phú Bài và chợ Đông Ba – Thừa Thiên Huế; Tây KCN Liên Chiểu, Đông KCN Hòa Khánh và ngã 5 đầu đường Trần Bình Trọng – Đà Nẵng; gần chỗ ô tô Trường Hải – Quảng Nam; ngã tư Quang Trung – Hùng Vương – Quảng Ngãi; phía Đông KCN Phú Tài, ngã tư Ỷ Lan – Lê Hồng Phong, TP. Quy Nhơn, phường Quy Nhơn, TP. Quy Nhơn – Bình Định.
Giá trị trung bình thấp nhất tại điểm đo Đông KCN Điện Nam, Điện Ngọc – Quảng Nam (138,2 µg/m3) do đây là điểm nằm xa KCN, điểm lấy mẫu nằm trong KDC nên phương tiện qua lại tại vị trí này tương đối thấp, dao động từ 2 - 40 chiếc.
Giá trị TSP trung bình quý 3/2022 vượt QCVN 05 (300 µg/m3) với 7/33 điểm quan trắc, chiếm tỷ lệ 21,2%. Nhìn chung giá trị TSP tại các địa phương khu vực miền Trung phần lớn có xu hướng giảm dần từ đợt 4 đến đợt 6.
Biểu đồ 1. Giá trị TSP vùng KTTĐ miền Trung quý 3/2022
Ô nhiễm tiếng ồn tập trung tại các điểm quan trắc trên tuyến giao thông lớn và điểm gần KCN, đặc biệt vào các giờ cao điểm, mức độ ồn dao động trong khoảng 52,4 - 83,6 dBA. Tỷ lệ số điểm có giá trị vượt ngưỡng ít có sự biến động giữa các đợt quan trắc (cụ thể đợt 4: 15/33 điểm, đợt 5: 17/33 điểm; đợt 6: 16/33 điểm). Các điểm quan trắc có giá trị tiếng ồn vượt ngưỡng cả 03 đợt quan trắc trong quý 3/2022 được xác định tại các điểm quan trắc: Đông Nam KCN Phú Bài, Tây Bắc KCN Phú Bài và chợ Đông Ba (Thừa Thiên Huế); Tây KCN Liên Chiểu, ngã 5 đầu đường Trần Bình Trọng (Đà Nẵng); KDC gần cảng Kỳ Hà, gần chỗ ôtô Trường Hải, KDC phía Bắc KCN Tam Hiệp (Quảng Nam); KDC trước KCN Sài Gòn - Dung Quất, Đông Bắc KCN Quảng Phú, Tây Nam KCN Quảng Phú, Ngã tư Quang Trung - Hùng Vương (Quảng Ngãi); ngã tư Ỷ Lan – Lê Hồng Phong, TP Quy Nhơn, phương Quy Nhơn, TP Quy Nhơn (Bình Định).
Biểu đồ 2. Giá trị tiếng ồn vùng KTTĐ miền Trung quý 3/2022
Chất lượng môi trường nước mặt quý 3 năm 2022
Kết quả quan trắc môi trường nước mặt qua 3 đợt quan trắc (từ tháng 6 đến tháng 8) của quý 3 năm 2022 tại LVS Vu Gia - Thu Bồn (30 điểm quan trắc) và sông Hương (6 điểm quan trắc) có chỉ số VN_WQI trung bình dao động từ 77 - 93, chất lượng nước đạt mức tốt và rất tốt, trong đó: có 8/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt (chiếm tỷ lệ 22,2%), 28/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp (chiếm tỷ lệ 77,8%).
Biểu đồ 3. Chất lượng môi trường nước theo chỉ số VN_WQI trên 2 LVS tại miền Trung và Tây Nguyên quý 3 năm 2022
Lưu vực sông Hương
Chất lượng nước trên LVS Hương quý 3 năm 2022 có giá trị VN_WQI trung bình nằm trong khoảng 85 – 90. Nhìn chung, chất lượng nước trên LVS Hương duy trì ở mức tốt, cụ thể: 6/6 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp.
Biểu đồ 4. Diễn biến VN_WQI trên Sông Hương quý 3 năm 2022
Lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn
Chất lượng nước trên LVS Vu Gia - Thu Bồn 6 tháng cuối năm 2021 có giá trị WQI trung bình nằm trong khoảng 77 - 93, duy trì ở mức tốt đến rất tốt, có 8/30 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt, 22/30 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp.
Biểu đồ 5. Diễn biến chất lượng nước trên sông Thu Bồn quý 3 năm 2022
Biểu đồ 6. Diễn biến chất lượng nước trên sông Vu Gia quý 3/2022
Chất lượng môi trường nước biển ven bờ quý 3/2022
Khu vực ven biển duyên hải miền Trung quý 3/2022 được đánh giá qua 3 đợt quan trắc (từ tháng 6 - 8) tại 34 điểm/đợt tập trung tại khu vực ven biển của 7 tỉnh/ TP (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên -Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định). Trong đó, vùng ven biển Quảng Bình (10 điểm), vùng ven biển Quảng Trị (6 điểm), vùng ven biển Thừa Thiên - Huế (8 điểm); vùng ven biển Đà nẵng (2 điểm); vùng ven biển Quảng Nam (3 điểm); ven biển Quảng Ngãi (3 điểm) và 2 điểm ven biển Quy Nhơn.
Tổng chất rắn lơ lửng (TSS)
Giá trị TSS qua 3 đợt quan trắc quý 3/2022 dao động từ <6 - 83,3 mg/L. Trong đó: giá trị TSS cao nhất ghi nhận tại cửa Gianh – Quảng Bình (83,3 mg/L), vượt 1,7 lần so với QCVN 10 cột 1&2. Qua các đợt quan trắc, nhận thấy giá trị TSS có xu hướng tăng cao vào đợt 4, đợt 6 và giảm vào đợt 5; vượt QCVN 10 cột 1&2 tại một số điểm quan trắc: vịnh Việt Thanh – Quảng Ngãi, biển Quy Nhơn – Bình Định (đợt 4), bãi biển Mỹ Thủy – Quảng Trị (đợt 5), cửa Gianh, cửa Nhật Lệ, cửa Ròn – Quảng Bình (đợt 6).
Biểu đồ 7. Giá trị TSS vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3/2022 (Quảng Bình và Quảng Trị)
Biểu đồ 8. Giá trị TSS vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3/2022 (Thừa Thiên - Huế, TP. Đà Nẵng,
Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định)
Giá trị N - NH4+
Giá trị N-NH4+ dao động từ <0,06 – 0,27 mg/L. Trong đó, giá trị N-NH4+ cao nhất tại điểm quan trắc Điền Môn – Thừa Thiên Huế (đợt 4), vượt 2,7 lần QCVN 10 cột 1; điểm quan trắc này chịu ảnh hưởng lớn từ các hoạt động của nuôi trồng thủy sản nên giá trị N-NH4+ cao hơn hẳn so với các điểm quan trắc khác. Giá trị N-NH4+ tại đa số các điểm quan trắc có xu hướng tăng mạnh vào đợt 6.
Biểu đồ 9. Giá trị N-NH4+ vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3 năm 2022 (Quảng Bình và Quảng Trị)
Biểu đồ 10. Giá trị N-NH4+ vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3 năm 2022 (Thừa Thiên - Huế, TP. Đà Nẵng,
Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định)
Giá trị P-PO43-
Giá trị P-PO43- dao động từ <0,03 – 2,04 mg/L với giá trị vượt cao nhất tại điểm quan trắc biển Thuân An (Thừa Thiên - Huế) trong đợt 6 là 2,04 mg/L (vượt 6,8 lần QCVN 10 cột 2). Giá trị P-PO43- giảm mạnh vào đợt 4, đợt 5 và tăng mạnh vào đợt 6, cụ thể: đợt 4 và đợt 5 không có điểm nào vượt QCVN 10 cột 1&2, đợt 6 có 2 điểm quan trắc vượt QCVN cột 2 tại cửa Thuận An và biển Thuận An – Thừa Thiên - Huế).
Biểu đồ 11. Giá trị P-PO4-3 vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3 năm 2022 (Quảng Bình và Quảng Trị)
Biểu đồ 12. Giá trị P-PO4-3 vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3/2022 (Thừa Thiên - Huế, TP. Đà Nẵng,
Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định)
Giá trị Fe
Giá trị Fe dao động từ <0,3 - 1,08 mg/L, giá trị vượt cao nhất tại cửa Ròn – Quảng Bình (đợt 6) là 1,08 mg/L, vượt 2,2 lần QCVN 10 (cột 1&2, 0,5 mg/L). Đợt 4 và đợt 5, giá trị Fe tương đối thấp, phần lớn đều nằm dưới ngưỡng LOQ (0,3 mg/L). Tại điểm quan trắc trên bãi biển Cảnh Dương và cửa Ròn (Quảng Bình) đợt 6 có giá trị Fe tăng mạnh và vượt QCVN 10 cột 1&2.
Biểu đồ 13. Giá trị Fe vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3 năm 2022 (Quảng Bình và Quảng Trị)
Biểu đồ 14. Giá trị Fe vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3 năm 2022 (Thừa Thiên - Huế, TP. Đà Nẵng,
Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định)
Giá trị Dầu mỡ khoáng
Kết quả quan trắc Dầu mỡ khoáng tại 10 điểm qua 3 đợt quan trắc dao động từ <0,3 – 0,7 mg/L với giá trị cao nhất tại Cảng Tiên Sa vượt QCVN 10 cột 2 (0,3 mg/L) là 2,3 lần. Giá trị Dầu mỡ khoáng ít có sự biến động giữa đợt 4 và đợt 5, giảm nhẹ vào đợt 6. Tại cảng Tiên Sa, giá trị Dầu mỡ khoáng vượt QCVN 10 cột 2 vào cả 3 đợt quan trắc, nguyên nhân là do ảnh hưởng bởi hoạt động dịch vụ cảng biển, dịch vụ hậu cần nghề cá, hoạt động du lịch và nước thải sinh hoạt chưa được xử lý đạt chuẩn thải ra gây ô nhiễm.
Biểu đồ 15. Giá trị Dầu mỡ khoáng vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3 năm 2022
Từ kết quả quan trắc môi trường thuộc chương trình quan trắc môi trường nước quốc gia quý 3 năm 2022 cho thấy:
- Đối với môi trường không khí và tiếng ồn: chất lượng môi trường không khí và tiếng ồn tại miền Trung quý 3 năm 2022 tương tự các thời điểm khác trong năm với diễn biến giá trị các khí ô nhiễm SO2, NO2 đều nằm trong giới hạn QCVN 05 chưa có dấu hiệu ô nhiễm. Trong khi đó, giá trị tổng bụi lơ lửng và tiếng ồn trung bình vượt quy chuẩn tại một số KKT, KCN và các trung tâm đô thị thương mại, khu dân cư. Ô nhiễm tổng bụi lơ lửng giảm dần từ đợt 4 đến đợt 6; ô nhiễm tiếng ồn ít có sự biến động tại các đô thị và khu vực giao thông.
- Đối với môi trường nước: chất lượng nước mặt tại LVS Vu Gia - Thu Bồn và LVS Hương quý 3 năm 2022 có chỉ số VN_WQI trung bình dao động từ 77 - 93, chất lượng nước duy trì ở mức tốt và rất tốt, trong đó: có 8/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt (chiếm tỷ lệ 22,2%), 28/36 điểm quan trắc có chất lượng nước sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần các biện pháp xử lý phù hợp (chiếm tỷ lệ 77,8%).
- Đối với môi trường nước biển ven bờ: kết quả quan trắc thành phần môi trường nước biển ven bờ vùng ven biển duyên hải miền Trung quý 3 năm 2022 cho thấy các thông số TSS, N-NH4+, P-PO43-, Fe, Dầu mỡ khoáng có giá trị vượt ngưỡng quy định theo QCVN 10, các thông số còn lại chưa có dấu hiệu ô nhiễm. Riêng đối với thông số Fe, P-PO43- ghi nhận các giá trị vượt QCVN 10 vào đợt 6, hai đợt quan trắc còn lại (đợt 4 và đợt 5) không có dấu hiệu ô nhiễm.
ThS. Phạm Thị Hữu
ThS. Chu Thị Quỳnh
ThS. Lê Châu Quang Viễn
Trung tâm Quan trắc môi trường miền Trung và Tây Nguyên,
Tổng cục Môi trường
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 10/2022)
