01/07/2022
Tại Hội nghị Đại hội đồng Môi trường Liên hợp quốc (UNEA-5) tại Nairobi (Kenya) đầu tháng 3/2022, Nghị quyết “Chấm dứt ô nhiễm nhựa: Hướng tới một công cụ ràng buộc pháp lý quốc tế" đã được 175 nước thông qua dựa trên ba dự thảo Nghị quyết ban đầu từ các quốc gia khác nhau, trong đó có Việt Nam.
Theo đó, Dự thảo Nghị quyết "Chấm dứt ô nhiễm nhựa: Hướng tới một công cụ ràng buộc pháp lý quốc tế" là một cam kết mang tính chất lịch sử chấm dứt ô nhiễm nhựa tại các quốc gia trên toàn thế giới. Nội dung của Nghị quyết hướng đến một cam kết có tính chất pháp lý toàn cầu và ấn định thời hạn nhất định cho mỗi quốc gia phải tìm kiếm vật liệu thân thiện với môi trường, nâng cao tính chất tuần hoàn của nhựa, giảm rác thải nhựa, tăng cường tái chế. Đồng thời, Dự thảo Nghị quyết lưu ý những tác động cụ thể của vấn nạn ô nhiễm nhựa đối với biển, môi trường biển và các môi trường khác, đặc biệt trong môi trường biển, vấn đề ô nhiễm nhựa có tính chất xuyên biên giới và cần được giải quyết với những hành động tích cực ở nhiều quốc gia khác nhau để ngăn chặn.
Dự thảo Nghị quyết nhấn mạnh cần thiết phải thiết lập một Ủy ban liên chính phủ về ô nhiễm nhựa để thực hiện đàm phán. Dự kiến, Ủy ban này sẽ hình thành và hoạt động vào nửa cuối năm 2022 với tham vọng hoàn thành một Nghị quyết mang tính ràng buộc pháp lý hoàn chỉnh vào năm 2024. Công cụ ràng buộc pháp lý này nhằm đưa ra một cam kết để xây dựng năng lực và hỗ trợ tài chính hiệu quả giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển trong quá trình chuyển đổi.
Dự thảo Nghị quyết cũng đề cao những nỗ lực của Chính phủ và các tổ chức quốc tế, đặc biệt là thông qua các kế hoạch hành động, sáng kiến và công cụ quốc gia, khu vực và quốc tế, bao gồm cả các hiệp định đa phương. Chẳng hạn như các sáng kiến G7 và G20, bao gồm các kế hoạch hành động của năm 2015 và 2017 về Giải quyết rác thải ở biển; Tầm nhìn đại dương xanh Osaka; Khung thực hiện G20 Nhựa đại dương; Khung hành động ASEAN về rác thải biển và Tuyên bố Bangkok về chống các mảnh vỡ biển; Lộ trình APEC về các mảnh vỡ biển và giảm nhựa và ô nhiễm vi nhựa; Tuyên bố của các nhà lãnh đạo AOSIS năm 2021 và Tuyên bố về Caricom của St Johns; Công ước Basel về kiểm soát sự di chuyển xuyên biên giới của các chất thải nguy hại và Xử lý; Kết quả của Hội nghị Bộ trưởng về ô nhiễm nhựa và rác thải ở biển 2021…
Về phía các quốc gia cũng cần phải xây dựng, thực hiện và cập nhật các kế hoạch hành động quốc gia thể hiện các phương pháp tiếp cận dựa vào quốc gia để đóng góp vào các mục tiêu của công cụ; Thúc đẩy các kế hoạch hành động quốc gia nhằm ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ ô nhiễm nhựa. Để hỗ trợ khu vực và quốc tế, hàng năm, các quốc gia phải cập nhật báo cáo quốc gia vào thời điểm thích hợp; Định kỳ đánh giá tiến độ thực hiện công cụ; Định kỳ đánh giá hiệu quả của công cụ trong việc đạt được mục tiêu; Đưa ra các đánh giá khoa học và kinh tế xã hội liên quan đến nhựa sự ô nhiễm; Nâng cao kiến thức thông qua nâng cao nhận thức, giáo dục và thông tin…
Bảo Bình
