29/07/2020
Thực hiện chủ trương chung của Đảng, Nhà nước về chủ động hội nhập quốc tế toàn diện, trong những năm qua, Tổng cục Môi trường đã triển khai có hiệu quả các điều ước, thỏa thuận quốc tế song phương, đa phương đã và kế hoạch hành đký kết với các quốc gia, vùng lãnh thổ, tổ chức..; nâng cao vai trò, vị thế tiếng nói của Việt Nam trên các diễn đàn trong khu vực và trên thế giới. Đồng thời, thu hút các nguồn lực đầu tư, hỗ trợ kỹ thuật từ nước ngoài nhằmcho việc tăng cường năng lực quản lý nhà nước về môi trường, góp phần quan trọng vào sự nghiệp BVMT và phát triển bền vững của đất nước.
Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân và Thứ trưởng Bộ Môi trường Nhật Bản Yukan Sato tiếp xúc song phương bên lề
Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN + 3 lần thứ 16 tại Xiêm Riệp (Campuchia) ngày 9/10/2019
Trong thời đại toàn cầu hóa và sự tác động mạnh mẽ của cách mạng khoa học - công nghệ, hội nhập quốc tế là tất yếu, là nhu cầu tồn tại và phát triển của các nước. Đối với Việt Nam, hội nhập quốc tế là định hướng chiến lược lớn nhằm thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Xác định rõ điều đó, Việt Nam đã chủ động hội nhập quốc tế theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, bảo đảm độc lập, tự chủ, lợi ích dân tộc, an ninh quốc gia, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và BVMT.
Thực hiện Với chủ trương tăng cường và phát huy hiệu quả của công tác đối ngoại, thực hiệnđặt ra tại các Nghị quyết số 22/NQ-TW ngày 10/4/2014 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế; Quyết định số 272/QĐ-TW ngày 21/1/2015 của Bộ Chính trị khóa XI ban hành Quy chế Quản lý thống nhất các hoạt động đối ngoại (Quy chế 272), thời gian qua, Tổng cục Môi trường đã tích cực triển khai các hoạt động hội nhập quốc tế về môi trường, tăng cường hợp tác song phương và đa phương, thực hiện các ñiều ước, thỏa thuận quốc tế, tham gia các hội nghị khu vực và toàn cầu quốc tế để phát huy sự hỗ trợ có hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước về môi trường. Cụ thể, Tổng cục đã chủ động tham mưu cho Bộ TN&MT, Chính phủ phê chuẩn, tham gia ký kết 23 Điều ước quốc tế về môi trường, hoặc liên quan đến môi trường; triển khai thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của Việt Nam tại 8 Điều ước quốc tế, 3 Thỏa thuận quốc tế do Tổng cục làm đầu mối, phối hợp triển khai thực hiện 15 Điều ước quốc tế về môi trường, hoặc liên quan đến môi trường, bao gồm: Công ước Stốckhôm về các chất gây ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POP), Công ước Basel về kiểm soát việc vận chuyển xuyên biên giới các chất thải nguy hại và việc tiêu hủy chúng, Công ước Đa dạng sinh học (ĐDSH), Công ước Ramsar về các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế đặc biệt như nơi cư trú của loài chim nước, Nghị định thư Nagoya về tiếp cận nguồn gen và chia sẻ công bằng, hợp lý lợi ích phát sinh từ việc sử dụng nguồn gen, Nghị định thư Cartagena về an toàn sinh học, Nghị định thư bổ sung Nagoya - Kuala Lumpur về nghĩa vụ pháp lý và bồi thường trong khuôn khổ Nghị định thư Cartagena về An toàn sinh học và Hiệp định thành lập Trung tâm ĐDSH ASEAN (ACB).
Bên cạnh đó, Tổng cục tiếp tục duy trì mối quan hệ bền vững với các đối tác truyền thống và mở rộng hợp tác với các nước, tổ chức quốc tế. Hiện nay, Tổng cục đã thiết lập các hoạt động hợp tác song phương với các quốc gia đối tác như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thụy Sỹ, Đan Mạch, Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Singapo, Malaysia, Inđônêxia, Philipin, Pháp, Đức, Áo, Hà Lan, Hungary, Thụy Điển, Séc, Mỹ; hay với một số các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO), Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Tổ chức Hợp tác Quốc tế của Đức (GIZ), Ủy ban Châu Âu (EU), Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), Tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên (WWF).... Nội dung hợp tác ngày càng đi vào chiều sâu, bao gồm hầu hết các lĩnh vực quản lý môi trường như xây dựng chính sách, luật pháp về BVMT, cải thiện chất lượng môi trường, quản lý chất thải, đánh giá tác động môi trường, kiểm soát ô nhiễm, xử lý ô nhiễm hóa chất tồn lưu, quan trắc môi trường, bảo tồn ĐDSH, biến đổi khí hậu, mua sắm xanh, nhãn sinh thái… Qua đó, tranh thủ sự hỗ trợ của quốc tế để thực hiện các chương trình, dự án về BVMT, góp phần đáng kể trong việc huy động nguồn vốn, tăng cường năng lực khoa học - công nghệ cho BVMT, tiếp thu kinh nghiệm của các nước đóng góp cho công tác quản lý môi trường ở Việt Nam. Tiêu biểu là các dự án Quản lý an toàn các chất POP và hóa chất nguy hại tại Việt Nam; Dự án Thực hiện Kế hoạch quan trắc các chất POP tại khu vực châu Á; Dự án Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và BVMT để phát triển các đô thị xanh loại II; Dự án “Giảm thiểu phát thải và tác động của POP và thủy ngân tại Việt Nam thông qua quản lý vòng đời sản phẩm và nhãn xanh”... Ngoài ra, trong năm 2019, Tổng cục Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị trong và ngoài Bộ, các tổ chức quốc tế tổ chức 9 hội thảo, hội nghị quốc tế trong lĩnh vực môi trường. Thông qua các hoạt động, nội dung hợp tác đã góp phần hoàn thiện các quy định pháp luật, tăng cường năng lực cho công tác BVMT tại Việt Nam, từ đó, nâng tầm vai trò, vị thế của Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế về BVMT, bảo tồn ĐDSH và phát triển bền vững.
Đặc biệt, trong các mối quan hệ hợp tác quốc tế, Bộ TN&MT, Tổng cục Môi trường rất coi trọng hợp tác trong khu vực ASEAN, đây là một trong những khuôn khổ hợp tác đa phương mà ngành tham gia sâu rộng và đạt hiệu quả nhất, chung tay cùng Cộng đồng ASEAN giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách hiện nay. Trên cơ sở kế thừa các thành tựu đã đạt được, năm 2019, Bộ TN&MT, Tổng cục Môi trường đã tham gia tích cực vào hoạt động hợp tác của khu vực, cũng như giữa ASEAN với các đối tác và toàn cầu, qua đó, chia sẻ các ý tưởng, sáng kiến, biện pháp về BVMT, bảo tồn ĐDSH, thành phố bền vững môi trường, giáo dục môi trường, quản lý tài nguyên nước, môi trường biển và đới bờ, quản lý hóa chất, chất thải.... Cụ thể, Lãnh đạo Bộ, Tổng cục đã tham dự nhiều sự kiện quan trọng trong lĩnh vực môi trường và biến đổi khí hậu của khu vực như Hội nghị các Quan chức cấp cao về môi trường ASEAN lần thứ 30 (ASOEN 30), Hội nghị cấp Bộ trưởng Môi trường ASEAN lần thứ 15 của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) về môi trường (AMME 15), Hội nghị ASEAN lần thứ 15 về ô nhiễm khói mù xuyên biên giới, Hội nghị đối thoại cấp Bộ trưởng ASEAN - Nhật Bản về hợp tác môi trường lần thứ nhất, và Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN + 3 lần thứ 16 (Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản), Diễn đàn cấp cao ASEAN - EU lần thứ nhất... Tại các hội nghị, Lãnh đạo Bộ, Tổng cục đã cùng lãnh đạo các nước đã thảo luận về các hoạt động hợp tác đối với những vấn đề “nóng” của khu vực như rác thải nhựa trên biển; tình trạng ô nhiễm không khí, ô nhiễm khói mù xuyên biên giới, công nghệ thân thiện môi trường; sản xuất và tiêu dùng bền vững; nền kinh tế tuần hoàn...
Theo luân phiên, năm 2020, Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN, đây cũng là năm bản lề trong triển khai kế hoạch hiện thực hóa Tầm nhìn ASEAN 2025 và cũng là dịp kỷ niệm tròn 25 năm Việt Nam gia nhập ASEAN. Theo kế hoạch công tác ASEAN năm 2020, Tổng cục Môi trường là đơn vị được Bộ TN&MT giao nhiệm vụ và trọng trách tổ chức các hội nghị do Việt Nam đăng cai, bao gồm: Hội nghị Nhóm công tác ASEAN về môi trường và đới bờ lần thứ 21 (AWGCME 21) , Hội nghị các quan chức cao cấp ASEAN vê môi trường lần thứ 31 (ASOEN 31) và các hội nghị có liên quan trong khuôn khổ hợp tác ASEAN về môi trường. Đây cũng là cơ hội để khẳng định sự tham gia chủ động và tích cực của Việt Nam đối với lĩnh vực hợp tác môi trường, quảng bá hình ảnh đất nước, con người và văn hóa Việt Nam. Đồng thời, góp phần cho thành công của năm Việt Nam đảm nhận vai trò là Chủ tịch ASEAN.
Tuy nhiên, trong 6 tháng đầu năm 2020, do tình hình dịch Covid-19 tại Việt Nam và trên thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, nên các hoạt động hợp tác đối ngoại của Tổng cục Môi trường được tiếp tục triển khai chủ yếu thông qua các hình thức trực tuyến như tham gia các Hội nghị Nhóm công tác ASEAN về thành phố bền vững môi trường, Giáo dục Môi trường, Quản lý Tài nguyên nước; tham gia đóng góp cho các Hội nghị trực tuyến quan chức cao cấp về Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN lần thứ 28; Hội nghị Hội đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN lần thứ 23 (ASCC) và Cấp cao ASEAN lần thứ 36 tại Hà Nội, triển khai Đánh giá giữa kỳ đối với Kế hoạch Tổng thể Văn hóa - Xã hội của ASEAN 2025... phần nào đảm bảo được tiến độ của một số hoạt động hợp tác cụ thể theo kế hoạch đặt ra.chưa thể triển khai, hoặc phải áp dụng thông qua hình thức họp trực tuyến Dự kiến, trong 6 tháng cuối năm 2020, sẽ diễn ra các Hội nghị AWGCME 21, Hội nghị ASOEN 31 và Hội nghị đối thoại chính sách môi trường Việt Nam - Nhật Bản lần thứ 7 (nếu diễn biến của dịch Covid-19 khả quan hơn).
Trong thời gian tới, hợp tác quốc tế về môi trường có những bối cảnh mới, với những thuận lợi, khó khăn, đòi hỏi phải có định hướng và giải pháp phù hợp với Việt Nam; qua đó tiếp tục hội nhập sâu rộng hơn, nâng cao vị thế và uy tín của nước ta đối với cộng đồng quốc tế trong lĩnh vực môi trường. Theo đó, cần xác định rõ các định hướng chiến lược hợp tác quốc tế, tập trung vào những vấn đề môi trường toàn cầu và khu vực; phát huy tính chủ động, trách nhiệm và tích cực trong hoạt động hợp tác quốc tế; nâng cao năng lực hội nhập quốc tế trong lĩnh vực môi trường; bảo đảm thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các nghĩa vụ, cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên; tăng cường sự gắn kết hợp tác song phương, đa phương, trong khu vực ASEAN và toàn cầu để giải quyết các thách thức môi trường chung.
Nguyễn Minh Cường
Tổng cục Môi trường
