07/04/2014
Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, nước ta đã xuất hiện và phát triển các Khu đô thị, Khu dân cư “Xanh - Sạch - Đẹp”; Khu dân cư tự quản về BVMT hoặc các mô hình, phong trào, Câu Lạc bộ BVMT.
Có được kết quả đó là do công tác chỉ đạo của cấp ủy Đảng, Chính quyền và sự thống nhất xây dựng, thực hiện các quy định, quy chế, thể chế, hương ước về BVMT của cộng đồng. Theo đó, BVMT Xanh - Sạch - Đẹp hoặc phát triển mô hình tự quản BVMT là nhiệm vụ thường trực của mỗi người dân tại các địa phương.
Khu đô thị, Khu dân cư Xanh - Sạch - Đẹp, Khu dân cư tự quản BVMT được thực hiện thông qua các hoạt động như: Xây dựng và tổ chức thực hiện hương ước, quy ước về BVMT; tuyên truyền, vận động nhân dân xóa bỏ các hủ tục, thói quen mất vệ sinh hoặc gây ô nhiễm môi trường; tham gia giám sát việc thực hiện pháp luật về BVMT của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trên địa bàn; tham gia trồng và bảo vệ cây xanh; thực hiện đúng quy định về thu gom rác thải; xả nước thải tập trung; người dân trực tiếp tham gia phong trào vệ sinh công cộng; cải thiện môi trường theo hướng thân thiện môi trường; đặc biệt lên án đấu tranh với các hành vi gây ô nhiễm môi trường…
Cần xem xét, công nhận Khu đô thị, Khu dân cư đạt danh hiệu “Xanh - Sạch - Đẹp”
trong Dự án Luật BVMT (sửa đổi)
Hiện nay, nước ta có hàng nghìn Khu đô thị, Khu dân cư đủ điều kiện đạt danh hiệu Xanh - Sạch - Đẹp, mô hình tự quản, Câu lạc bộ BVMT nhưng chưa được cấp có thẩm quyền công nhận và khen thưởng bởi chưa có các tiêu chí quy định và hướng dẫn cụ thể mà chủ yếu hình thành, tồn tại và phát triển do nhu cầu cần thiết về BVMT, nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe của chính người dân ở địa phương cơ sở. Theo ghi nhận, trong quá trình xây dựng phấn đấu Khu đô thị, Khu dân cư đạt danh hiệu văn hóa hoặc phong trào xây dựng Nông thôn mới đã lồng ghép tiêu chí BVMT Xanh - Sạch - Đẹp.
Nghị quyết số 41-TW/NQ ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị nêu rõ: “Công nhận, chứng nhận về BVMT; chú trọng xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước, cam kết về BVMT và các mô hình tự quản về môi trường của cộng đồng dân cư”. Bên cạnh đó, trong Khoản 2 và 3, Điều 106, Chương XI Luật BVMT năm 2005 xác định: Nhà nước có các giải thưởng, hình thức khen thưởng về BVMT cho tổ chức, cá nhân có thành tích xuất sắc trong hoạt động BVMT; thực hiện tốt BVMT là căn cứ để xem xét công nhận, phong tặng các danh hiệu thi đua”. Tuy nhiên, công nhận Khu đô thị, Khu dân cư đủ điều kiện Xanh - Sạch - Đẹp, tự quản BVMT chưa được cơ quan thẩm quyền thực hiện. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả BVMT tại các cấp địa phương; chưa động viên khuyến khích tập thể, cá nhân cấp địa phương tham gia BVMT.
BVMT hiệu quả xuất phát từ Khu đô thị, Khu dân cư, xóm làng và từng gia đình. Vì vậy, Dự án Luật BVMT (sửa đổi) hiện nay cần được xem xét, nghiên cứu một cách khoa học việc xây dựng các tiêu chí, trình tự, thủ tục về việc công nhận danh hiệu BVMT tại các Khu đô thị, Khu dân cư; đặc biệt là giao cấp thẩm quyền công nhận Khu đô thị, Khu dân cư đạt danh hiệu “Xanh - Sạch - Đẹp”, mô hình tự quản BVMT. Đây là điều kiện để phát triển phong trào BVMT tại mỗi địa phương cơ sở; người dân trực tiếp tham gia các hoạt động BVMT.
Trương Văn Đạt; Phạm Ngọc Bách
Vụ Thi đua, Khen thưởng và Tuyên truyền, Bộ TN&MT
Nguồn: Tạp chí Môi trường, số 3/2014
