16/07/2024
Hiện nay, hệ thống thủy lợi của Việt Nam có 290.000 trạm bơm lớn nhỏ, 170.000 công trình kênh mương có tổng chiều dài lên đến hàng triệu km và khoảng 7.342 đập, hồ thủy lợi. Cả nước đã xây dựng trên 900 hệ thống thủy lợi có quy mô diện tích phục vụ từ 200 ha trở lên, trong đó 122 hệ thống thủy lợi vừa và lớn, với diện tích phục vụ trên 2.000 ha. Hệ thống thủy lợi không chỉ mang nước đến cho người dân, phục vụ sản xuất nông nghiệp mà còn là không gian sống của người dân; cảnh quan và kiến trúc nông thôn. Do đó, cần quan tâm đầu tư mạnh mẽ hơn nữa cho phát triển thủy lợi và cấp nước sạch nông thôn, đặc biệt là ở những địa bàn khó khăn về nguồn nước như các tỉnh trung du miền núi, Tây Nguyên, Nam Trung bộ…
Theo Quy hoạch, từ nay đến năm 2030 sẽ ưu tiên xây dựng mới các hồ chứa nước lớn; nâng cao dung tích hồ chứa lớn đã có; nâng cấp các hệ thống thủy lợi lớn do Bộ NN&PTNT quản lý và một số hệ thống lớn quan trọng khác. Đồng thời, xây dựng các công trình khắc phục hạ thấp mực nước trên lưu vực sông Hồng, sông Mã, sông Cả; nâng cấp đê sông, đê biển và các công trình phòng, chống thiên tai. Các công trình, dự án đề xuất trong Quy hoạch chú trọng đến BVMT, phục hồi nguồn nước bị ô nhiễm; BVMT nước, kiểm soát chất lượng nước, quản lý ô nhiễm nguồn nước trong các hệ thống công trình thủy lợi.
GS.TS. Nguyễn Tùng Phong, Cục trưởng Cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT) chia sẻ, cả nước ước tính có 800 dòng chảy (sông), trong đó 62,8% từ nước ngoài chảy vào. Với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội, nhu cầu sử dụng nước ngày càng lớn, không chỉ cho phát triển nông nghiệp mà còn đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt, nước phục vụ sản xuất thủy điện, sản xuất công nghiệp ngày càng tăng. Trong khi đó, các quốc gia ở thượng nguồn các con sông lớn như sông Mêkông, sông Hồng, sông Mã… xây nhiều đập thủy điện, khiến nguồn nước chảy vào Việt Nam suy giảm.
Trong khi đó, tại kỳ họp Quốc hội mới đây, Bộ trưởng Bộ TN&MT Đặng Quốc Khánh khẳng định, hiện nay, biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ tới Việt Nam, trong khi đó, 60% nguồn nước của nước ta phụ thuộc vào nước ngoài và chỉ có 40% nội sinh. Vì vậy, chúng ta cần phải có những giải pháp từ sớm để bảo đảm an ninh nguồn nước, trước hết phải bảo đảm được nguồn nước nội sinh, trên cơ sở tiếp tục bảo vệ, phát triển rừng, đồng thời, sử dụng nước một cách hiệu quả nhất. “80% nước đang phục vụ cho nông nghiệp với hình thức tưới tràn…
GS.TS. Nguyễn Tùng Phong cho biết, tư duy mới về thủy lợi đã được Bộ NN&PTNT nêu ra là chuyển từ chiến lược chống hạn, sang chủ động kiểm soát nguồn nước, thực hành triết lý “lấy nước làm trung tâm”. Giải quyết vấn đề an ninh nguồn nước không chỉ ở khối lượng nước mà cả về chất lượng nước, hiệu quả sử dụng nước, năng suất nước, hạn chế thủy hại… do đó, cần thiết phải thực hiện nhiều giải pháp. Cụ thể, cần hoàn thiện thể chế, chính sách về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập; nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước về nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước. Bên cạnh đó, chú trọng công tác quy hoạch, điều tra, dự báo nguồn nước; nâng cao năng lực tích trữ, điều hòa, phân phối nguồn nước, tiêu thoát nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, đời sống dân sinh. Ngoài ra, cũng phải thúc đẩy chuyển đổi mùa vụ sản xuất nông nghiệp, thay đổi cơ cấu cây trồng để thích ứng với tình trạng thiếu nước...
Hương Đỗ
