07/02/2020
Tiểu vùng duyên hải phía Đông đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có tiềm năng phát triển du lịch nông nghiệp, nhưng cho tới nay các hoạt động kinh doanh loại hình du lịch này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng. Để phát huy lợi thế của mình, tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL cần có giải pháp phù hợp để phát triển bền vững du lịch nông nghiệp.
Du lịch nông nghiệp tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL
Được bao bọc bởi các nhánh sông (sông Tiền, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên và sông Hậu) của 4 tỉnh (Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh) với diện tích khoảng 8.618 km2, có đường bờ biển dài 162 km, tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL là vùng nông nghiệp lớn nhất và là một trong 7 vùng du lịch của Việt Nam. Nơi đây được coi là “vựa lúa”, “vựa tôm cá” và “vựa trái cây” của cả nước. Hơn nữa, cảnh quan sông nước hiền hòa, người dân thân thiện và mến khách cũng là những điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch nông nghiệp. Hiện nay, ở các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh đã hình thành nhiều điểm du lịch nông nghiệp. Đến đây, du khách có thể vào vai người nông dân tự tay hái quả, làm vườn, được nghỉ chân ngay tại nhà dân. Ngoài ra, du khách còn có dịp tham quan những làng nghề truyền thống, các lò bánh, lò cốm, hoặc đi thăm các chợ nổi truyền thống, trong đó có chợ nổi Cái Bè… Mô hình này đã bước đầu mang lại những tín hiệu tích cực, tạo thêm nguồn thu nhập cho bà con nông dân, kích thích sự sáng tạo trong các hoạt động kinh tế và kinh doanh ở khu vực nông thôn.
Tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL gần các đô thị lớn là TP. Cần Thơ, TP Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Đông, vốn là thị trường du lịch lớn nhất của Việt Nam. Hiện nay, mạng lưới giao thông đang được nâng cấp và xây mới, nên có đến hơn ½ diện tích vùng nằm trong bán kính 1 - 2 giờ xe ô tô, tính từ TP. Hồ Chí Minh. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi của tiểu vùng.
Loại hình du lịch nông nghiệp ở tiểu vùng duyên hải phía Đông ÐBSCL phát triển song song với loại hình du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và đều gắn với nông nghiệp, nông thôn. Mỗi địa phương đã tận dụng tốt lợi thế so sánh để phát triển du lịch gắn với nền nông nghiệp bền vững, gắn với làng nghề truyền thống. Đó là các tour tuyến du lịch canh nông, tham quan vườn rau, trải nghiệm hoạt động sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, tham quan các vườn cây ăn trái, làng nghề, làng hoa…
Dù hoạt động du lịch nông nghiệp của tiểu vùng duyên hải phía Đông ÐBSCL có cải thiện đáng kể, nhưng chưa đạt như kỳ vọng. Một trong những nguyên nhân chính là do sản phẩm du lịch nông nghiệp ÐBSCL trùng lắp, thiếu nét độc đáo, không rõ tính đặc thù trong phát triển tour, tuyến du lịch... Khách đến và đi chủ yếu chỉ trong ngày, thời gian lưu trú ngắn, chi tiêu ít, khiến doanh thu thấp. Trong khi đó, việc liên kết giữa các địa phương chưa chặt chẽ, khiến tiềm năng du lịch của vùng chưa được khai thác xứng tầm.
Bên cạnh đó, du lịch nông nghiệp vẫn còn một số hạn chế, thách thức cần phải khắc phục như việc phát triển du lịch canh nông tại một số địa phương mang tính tự phát; nguồn nhân lực còn thiếu và yếu; chưa thu hút được nhiều vốn đầu tư. Để thu được lợi nhuận từ mô hình du lịch này, rất cần sự định hướng của các cơ quan quản lý, sự hợp tác của các doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp và nhất là sự vào cuộc của các công ty du lịch.
Hướng phát triển trong thời gian tới
Du lịch nông nghiệp đang dần trở thành một “món ăn lạ”, bên cạnh các loại hình du lịch nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa tâm linh, khám phá..., vốn là những thế mạnh của du lịch tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL. Người nông dân có cơ hội quảng bá sản phẩm nông nghiệp và nâng cao thu nhập của họ, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế - xã hội. Để phát triển bền vững loại hình du lịch này, xin đề xuất một số giải pháp để phát triển du lịch nông nghiệp ở tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL trong thời kỳ hội nhập.
Thứ nhất, phát triển các tour gắn với nông nghiệp. Trước mắt, vận động các cá nhân, tổ chức sản xuất nông nghiệp, doanh nghiệp du lịch, doanh nghiệp lữ hành, chính quyền địa phương tổ chức triển khai một số mô hình, mở các tour, tuyến, điểm du lịch tham quan vườn cây ăn trái, tham quan canh tác nông nghiệp, tham quan các làng nghề truyền thống, khu sản xuất nông nghiệp công nghệ cao của Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh và Vĩnh Long.
Thứ hai, lãnh đạo địa phương của tiểu vùng cần tăng tính liên kết giữa cơ quan quản lý nhà nước, nhà nông, nhà khoa học, doanh nghiệp lữ hành. Tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá; đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư và xúc tiến du lịch. Có chính sách phát triển nông thôn mới gắn với phát triển kinh tế du lịch cho tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp triển khai thực hiện mô hình du lịch nông nghiệp. Đồng thời triển khai công tác đào tạo nguồn nhân lực cho các mô hình du lịch nông nghiệp được lựa chọn, khuyến khích nông dân tham gia đi đôi với việc nâng cao chất lượng từng điểm du lịch.
Thứ ba, xây dựng bộ tiêu chí cho các cơ sở sản xuất nông nghiệp, thủy sản đạt chuẩn mô hình phát triển du lịch gắn với nông nghiệp: Giữ môi trường xanh, sạch, an ninh và an toàn, vệ sinh an toàn thực phẩm (không sử dụng hóa chất trong sản xuất). Muốn thực hiện điều này, các sở, ban, ngành có liên quan cần hướng dẫn cho các nông hộ phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trở thành điểm đến tham quan của du khách. Ngoài ra, tạo điều kiện cho du khách tham gia cùng người nông dân thu hoạch, gieo trồng, chăm sóc cây trồng trên đồng ruộng, giúp họ thư giãn, giải trí, rèn luyện thể lực, gần gũi với thiên nhiên và trải nghiệm cuộc sống nhà nông.
Thứ tư, cần có giải pháp đào tạo và tập huấn cho người nông dân có những kiến thức cơ bản về du lịch nhằm nâng cao chất lượng phục vụ du khách. Phát triển tốt loại hình du lịch này chính là cơ hội tạo công ăn việc làm, trao quyền cho cộng đồng địa phương… Ngoài ra, để phát triển du lịch nông nghiệp chắc chắn không thể thiếu được vai trò của các doanh nghiệp lữ hành. Họ sẽ góp phần không nhỏ “thổi hồn” vào các công đoạn tạo ra sản phẩm du lịch nông nghiệp mới lạ, có sức hút.
Thứ năm, phát triển mô hình du lịch gắn với phát triển nông nghiệp một cách bền vững. Người nông dân cần có ý thức bảo vệ cảnh quan, môi trường sống của mình và bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Đồng thời, cần quan tâm khai thác những nguồn lực tài nguyên sẵn có của địa phương.
Thứ sáu, cần xây dựng một số sản phẩm du lịch gắn liền với nông nghiệp trên cơ sở khai thác những thế mạnh đặc trưng của từng địa phương trong không gian văn hóa chung, tránh trùng lắp hoặc sao chép từ các địa phương khác. Muốn làm được như vậy, cần hoàn thiện việc quy hoạch phát triển du lịch nông nghiệp từ cấp quản lý nhà nước; tăng cường xây dựng hạ tầng giao thông, cơ sở vật chất nông nghiệp; đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp du lịch và trang bị kiến thức du lịch cho người nông dân. Song song đó, các cấp quản lý kêu gọi đầu tư xây dựng và phát triển các khu nông nghiệp công nghệ cao, trang trại theo đúng tiêu chuẩn quốc tế; tăng cường mở rộng thị trường và tuyên truyền quảng bá cho các chương trình du lịch nông thôn theo hướng bền vững.
Thứ bảy, xây dựng thương hiệu cho du lịch nông nghiệp tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL trên cơ sở đặc trưng vùng miền, theo mùa nông nghiệp, sản vật địa phương. Cần xây dựng bản đồ du lịch nông nghiệp, tăng cường khai thác ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông hiện đại hiệu quả để quảng bá du lịch nông nghiệp.
Để tiếp tục khai thác có hiệu quả du lịch nông nghiệp tiểu vùng duyên hải phía Đông ĐBSCL, Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương và địa phương cần sớm xây dựng chiến lược phát triển du lịch nông nghiệp phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế, với đặc thù, khả năng của từng địa phương. Trên cơ sở đó, các cấp ủy đảng, chính quyền nghiên cứu, đề ra những chính sách, nhằm khuyến khích các thành phần kinh tế cùng tham gia đầu tư phát triển du lịch nông nghiệp; sớm hình thành các chuỗi liên kết hợp tác giữa các địa phương. Đồng thời, xây dựng và triển khai chương trình về phát triển du lịch nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới; khai thác tối đa những đặc trưng của nền nông nghiệp kết hợp với giá trị văn hóa, góp phần đưa du lịch nông nghiệp phát triển đột phá, hiệu quả, bền vững.
ThS.Võ Văn Sơn
ThS. Phan Thị Khánh Đoan
Đại học Tiền Giang
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số Chuyên đề Tiếng việt 3/2019)
|
Loại hình du lịch nông nghiệp ở Việt Nam phát triển song song với loại hình du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và đều tuân thủ nguyên tắc du lịch trải nghiệm, khai thác các giá trị tổng hợp dựa trên thành quả của ngành nông nghiệp. Một dấu hiệu khả quan, tốc độ tăng trưởng nhu cầu du khách tham quan, trải nghiệm ở khu nông trại miệt vườn mỗi năm đều ở mức 20 - 30%. Vì vậy, Việt Nam có lợi thế lớn phát triển sản phẩm du lịch nông nghiệp, du lịch nông nghiệp tại Việt Nam như “mảnh đất vàng” chờ khai phá. |
Tài liệu tham khảo
1. Dương Văn An (2018), Thêm một hướng đi mới của du lịch tỉnh Bình Thuận; ht://www.tapchicongsan.org.vn/Home/PrintStory.aspx?distribution=51926&print=true, truy cập ngày 17/10/2018.
2. Lê Huy Bá (2005), Du lịch sinh thái, NXB Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh.
3. Đào Ngọc Cảnh (2016), Phát triển bền vững du lịch nông nghiệp đồng bằng sông Cửu Long, Hội nghị khoa học Địa lý toàn quốc lần thứ 9, tr.361-367…
