12/08/2014
At present in Viet Nam, besides manual monitoring, automatic monitoring has received more and more attention. For air monitoring, a system of automatic and stationary monitoring stations have been expanding. Within a framework of project “Strengthening air and water automatic monitoring equipment” by Decisions 1698/QD-BTNMT dated 29/10/2007, and 1073/QD-BTNMT dated 11/6/2009 of Ministers of Natural Resources and Environment, seven automatic air monitoring stations have been established to increase pollution monitoring and management at a national level.
Trạm quan trắc tự động môi trường không khí đặt tại Long Biên - Hà Nội
Hiện nay ở Việt Nam, bên cạnh các hoạt động quan trắc thủ công thì hoạt động quan trắc tự động ngày càng được quan tâm phát triển. Đối với môi trường không khí, mạng lưới các trạm quan trắc tự động, cố định trên phạm vi cả nước ngày càng mở rộng. Trong khuôn khổ Dự án "Tăng cường thiết bị tự động quan trắc môi trường không khí và nước" theo Quyết định số 1698/QĐ-BTNMT ngày 29/10/2007 của Bộ trưởng Bộ TN&MT và Quyết định số 1073/QĐ-BTNMT ngày 11/6/2009 của Bộ trưởng Bộ TN&MT, 7 trạm quan trắc môi trường không khí tự động đã được đầu tư, xây dựng nhằm tăng cường công tác giám sát ô nhiễm và quản lý môi trường quốc gia.
Từ năm 2009 - 2013, 7 trạm quan trắc tự động môi trường không khí (trạm khí) đã được Bộ TN&MT đầu tư, lắp đặt tại 6 tỉnh: Hà Nội, Phú Thọ, Quảng Ninh, Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng và Khánh Hòa; riêng tại Hà Nội được đầu tư 2 trạm. Các thông số quan trắc liên tục bao gồm các thông số khí tượng (nhiệt độ, hướng gió, tốc độ gió, bức xạ nhiệt, áp suất), các thông số ô nhiễm (Carbon monoxit - CO, Ozone - O3, Oxit Nito - NOx, Sunfua dioxit - SO2, BTEX - Benzen, Toluen, Etylen, O-Xylen; m,p-Xylen). Riêng trạm khí đặt tại 556 Nguyễn Văn Cừ, Long Biên, Hà Nội và trạm khí đặt tại Phú Thọ quan trắc thêm thông số THC (tổng Hidro carbon). Trong đó, 6 trạm khí được đầu tư công nghệ của hãng Horiba - Nhật Bản và Grim - Đức. Trạm khí đặt tại khu vực Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quảng trường Ba Đình được đầu tư theo công nghệ quang phổ hấp thụ vi sai (DOAS) của hãng OPSIS - Thụy Điển và 1 hệ thống tự động đo, cảnh báo phóng xạ RM-A1.
Trạm quan trắc tự động môi trường không khí đặt tại Khánh Hòa
Lễ khánh thành trạm quan trắc tự động môi trường không khí đặt tại Quảng Ninh
Tháng 9/2009, trạm khí tự động đầu tiên của Dự án đã được lắp đặt trong khuôn viên của Trung tâm Quan trắc môi trường - Tổng cục Môi trường (số 556 Nguyễn Văn Cừ - Long Biên - Hà Nội). Trạm khí đầu tiên được lắp đặt và vận hành ổn định, đúng theo mục tiêu của Dự án đề ra là cơ sở cho việc lắp đặt các trạm khí còn lại, cụ thể:
Trong số 7 trạm khí, có 6 trạm khí là trạm quan trắc các thông số cơ bản trong môi trường không khí do ảnh hưởng của hoạt động giao thông; riêng trạm Lăng là trạm quan trắc, theo dõi chất lượng không khí do ảnh hưởng tổng hợp của khu vực xung quanh (dân cư, giao thông…). Các trạm khí sau khi lắp đặt được chuyển giao cho các đơn vị địa phương tiếp nhận, vận hành. Sau khi bàn giao trạm, công tác đào tạo năng lực vận hành cho các cán bộ địa phương đã được chú trọng thực hiện. Cũng theo Biên bản thỏa thuận giữa Trung tâm Quan trắc Môi trường - Tổng cục Môi trường với Trung tâm Quan trắc Môi trường - Sở TN&MT các địa phương đặt trạm khí, hai bên sẽ cùng nhau phối hợp duy trì trạm, sử dụng những thông tin, số liệu quan trắc của trạm cho mục đích quản lý môi trường tại Trung ương và địa phương.
Kết quả quan trắc của 7 trạm khí được công bố rộng rãi trên trang website: quantracmoitruong.gov.vn dưới dạng đồ thị theo thời gian và được đánh giá theo chỉ số AQI (Chất lượng môi trường không khí) để từ đó có thể cảnh báo kịp thời tới các cơ quan và người dân khi môi trường không khí xung quanh bị ô nhiễm tới mức cảnh báo.
Số liệu quan trắc từ 7 trạm được truyền liên tục và hiển thị trực tiếp dưới dạng đồ thị
và chỉ số chất lượng không khí (AQI) trên trang web của Trung tâm Quan trắc môi trường
Kể từ khi đi vào hoạt động cho đến nay, các trạm khí đều cung cấp chuỗi số liệu quan trắc liên tục theo thời gian, tỷ lệ số liệu quan trắc đạt được cao. Có thể nói, việc đầu tư xây dựng 7 trạm khí đã mang lại nhiều lợi ích và ý nghĩa to lớn, phục vụ đắc lực cho công tác giám sát, cảnh báo, đồng thời cung cấp số liệu cho các cơ quan quản lý và BVMT. Đặc biệt, các trạm được phân bố xây dựng tại các thành phố lớn trên cả nước, mật độ dân số lớn kéo theo hiện trạng môi trường không khí bị ảnh hưởng.
Trong thời gian tới, Bộ TN&MT nói chung và Tổng cục Môi trường nói riêng sẽ tiếp tục đầu tư, lắp đặt, mở rộng mạng lưới trạm khí tại các tỉnh/thành khác để có được bộ số liệu quan trắc đầy đủ, bao quát về hiện trạng môi trường không khí trên cả nước. Từ đó, có thể cung cấp nguồn thông tin liên tục về hiện trạng môi trường không khí tới cộng đồng thông qua hệ thống mạng internet, hệ thống bảng điện tử.
Nguyễn Văn Thùy
Phạm Thị Vương Linh
Phạm Ngọc Hóa
Tổng cục Môi trường
Nguồn: Tạp chí Môi trường, số 7/2014
