07/09/2014
Để khắc phục tình trạng trên, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã triển khai "Dự án đào tạo SXSH và quản lý chất thải cho các doanh nghiệp Việt Nam". Thời gian thực hiện Dự án từ tháng 8/2012 đến tháng 4/2014. Dự án do Công ty TNHH Dow Chemical tài trợ về tài chính, đồng thời giám sát tổng thể quy trình thực hiện; Trung tâm Môi trường và Sản xuất sạch thuộc Bộ Công Thương hỗ trợ về kỹ thuật và cung cấp những chuyên gia đào tạo cho các Chương trình tập huấn về SXSH tại các địa phương.
Mục tiêu của Dự án nhằm nâng cao năng lực (trình độ, kỹ năng, tiêu chuẩn, quy trình, nguyên tắc) về SXSH và quản lý chất thải (QLCT) cho các doanh nghiệp Việt Nam; Hỗ trợ áp dụng quy trình SXSH và quản lý chất thải trong thực tiễn vận hành doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp tham gia SXSH sẽ thu được nhiều lợi ích về sử dụng
nhiên liệu hiệu quả và giảm thiểu các tác động về môi trường
Trong khuôn khổ hoạt động của Dự án, 23 khóa tập huấn đã được tổ chức tại các tỉnh, thành phố (Hà Nội, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Thanh Hóa, Thái Nguyên, Đà Nẵng, Huế, Bình Định, Phú Yên, Nha Trang, Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Cần Thơ, Long An, Kiên Giang…), thu hút gần 1.511 DN tham gia, với 1.621 học viên chủ yếu là doanh nghiệp trong các nghành công nghiệp tạo ra nhiều chất thải, gây ô nhiễm cao như than, điện xăng gas, xi măng, nhựa cao su, dệt may…
Qua chương trình tập huấn các doanh nghiệp đã được giới thiệu cách tiếp cận, áp dụng kỹ thuật SXSH và quản lý chất thải vào thực tiễn sản xuất kinh doanh, qua đó giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó, ngăn ngừa và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, năng lượng, tái sử dụng nguyên liệu trong sản xuất và giảm các tác động về môi trường… Các doanh nghiệp cần áp dụng liên tục chiến lược phòng ngừa tổng hợp về môi trường vào các quá trình sản xuất, sản phẩm, dịch vụ nhằm giảm thiểu rủi ro. Cụ thể, đối với quá trình sản xuất, SXSH bao gồm bảo toàn nguyên liệu và năng lượng, loại trừ các nguyên liệu độc hại, giảm lượng và tính độc hại của tất cả các chất thải ngay tại nguồn thải. Đối với sản phẩm, SXSH bao gồm việc giảm các ảnh hưởng tiêu cực trong suốt vòng đời của sản phẩm, từ khâu thiết kế đến thải bỏ. Với dịch vụ, SXSH đưa các yếu tố về môi trường vào trong thiết kế và phát triển dịch vụ.
Ngoài ra, Dự án còn tư vấn và hướng dẫn các phương pháp áp dụng SXSH phù hợp với quy mô của doanh nghiệp, với chi phí đầu tư ít; Xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu về sản xuất, tiêu thụ nguyên vật liệu, năng lượng, nước và các dạng chất thải một cách có hệ thống, đổi mới và cải tiến công nghệ theo hướng tốt hơn và sạch hơn.
Một số hoạt động tuyên truyền để nâng cao nhận thức về SXSH cũng được Dự án thực hiện như sản xuất video clip về SXSH; Xây dựng website phổ cập rộng rãi các kiến thức về SXSH; phát hành và cung cấp hơn 3.000 poster và tờ rơi về Dự án cho các nhà máy…
Đánh giá các kết quả đạt được của Dự án cho thấy, bước đầu đã xây dựng hệ thống kiến thức, trình độ, kỹ năng về SXSH và quản lý chất thải cho các doanh nghiệp; thu hút doanh nghiệp tham gia SXSH ngày càng tăng. Tuy nhiên, vẫn còn một số điểm hạn chế được coi là rào cản trong việc áp dụng SXSH cụ thể: Việc tuân thủ các quy định về BVMT của một số doanh nghiệp còn kém; nhiều cơ sở sản xuất còn chưa thật sự quan tâm BVMT. Đồng thời, nhiều nguồn lực đầu vào sản xuất (nguyên liệu, năng lượng, nước và nhân công) của chúng ta còn quá rẻ so với nhiều nước nên các doanh nghiệp chưa nhìn nhận được tầm quan trọng của việc tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên. Bên cạnh đó, nhận thức về lợi ích của doanh nghiệp về SXSH chưa đầy đủ và đúng đắn. Nhiều doanh nghiệp chưa quán triệt quan điểm người gây ô nhiễm phải trả tiền và có tâm lý chờ sự hỗ trợ của Nhà nước trong việc áp dụng SXSH.
Mặt khác, một số doanh nghiệp vừa và nhỏ còn yếu trong kiểm soát và hạch toán nội bộ dẫn đến việc chưa lượng hóa được chi phí mất đi theo chất thải. Do vậy không nhận thấy sự cần thiết áp dụng SXSH để giảm chất thải đồng thời giảm chi phí sản xuất. Việc phổ biến SXSH thường dựa trên mạng lưới các nhà tư vấn, trong khi nước ta thiếu các chuyên gia SXSH chuyên ngành. Cuối cùng là rào cản mang tính quản lý bao gồm: Văn hóa doanh nghiệp; sự phù hợp của SXSH đối với phương thức quản lý của Việt Nam và kỹ năng quản lý của các chủ doanh nghiệp.
Để triển khai tốt hơn SXSH vào doanh nghiệp trong thời gian tới, Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng SXSH; đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức, xây dựng năng lực SXSH cho doanh nghiệp, thúc đẩy triển khai các sáng kiến tập thể về BVMT; Xây dựng đội ngũ tư vấn đủ năng lực, kỹ năng để tư vấn cho doanh nghiệp; Tổ chức thường xuyên các Chương trình đào tạo, tập huấn cho doanh nghiệp trong việc áp dụng SXSH; Kết nối mạng lưới, chia sẻ thông tin về SXSH cho doanh nghiệp, qua cách thức này các doanh nghiệp có thể lựa chọn được giải pháp an toàn hơn trong kinh doanh, giảm thiểu được những rủi ro và thiệt hại…
Châu Loan
Nguồn: Tạp chí Môi trường, số 8/2014
