12/11/2014
Ôxtrâylia là một trong những quốc gia có các thành phố xanh - sạch - đẹp và thân thiện với môi trường. Đồng thời, cũng là quốc gia tiên phong về BVMT, không chỉ trong phạm vi đất nước mà còn góp sức với toàn thế giới trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và ngăn chặn các thảm họa môi trường. Tạp chí Môi trường có cuộc trao đổi với ông Hugh Borrowman - Đại sứ Ôxtrâylia về chính sách và quan hệ hợp tác trong lĩnh vực môi trường giữa hai quốc gia Ôxtrâylia - Việt Nam.
Ông Hugh Borrowman - Đại sứ Ôxtrâylia tại Việt Nam
Ôxtrâylia là một đất nước nổi tiếng có môi trường sạch đẹp, ông có thể chia sẻ đôi nét về những biện pháp BVMT mà Chính phủ Ôxtrâylia đã thực hiện trong những năm qua?
Ông Hugh Borrowman: BVMT và tăng trưởng kinh tế là hai yếu tố cơ bản cho mục tiêu phát triển đất nước mà Chính phủ Ôxtrâylia đã đề ra để xây dựng một đất nước vững mạnh. Kinh tế và phát triển bền vững phải đi đôi với nhau. Chúng ta không thể duy trì tốc độ tăng trưởng nếu không có không khí trong lành, nguồn nước sạch an toàn và tài nguyên thiên nhiên.
Quan điểm này được bao trùm trong Kế hoạch vì một môi trường sạch hơn của Chính phủ Ôxtrâylia, với 4 nội dung cốt lõi: không khí sạch, đất sạch, nước sạch và bảo vệ di sản.
Về không khí sạch, Chính phủ Ôxtrâylia đặt ra mục tiêu, đến năm 2020 sẽ giảm 5% mức khí thải gây hiệu ứng nhà kính so với mức năm 2000. Trọng tâm của Kế hoạch là Quỹ Giảm phát thải được triển khai trên cơ sở thành công của Sáng kiến các bon trong nông nghiệp, đưa ra những ưu đãi cho các doanh nghiệp để giảm phát thải khí nhà kính và Chính phủ cam kết hỗ trợ 2,55 tỷ AUD cho Quỹ. Thông qua Quỹ Giảm phát thải, nền kinh tế các bon thấp đang được Ôxtrâylia thực hiện trên cơ sở các mục tiêu đã đề ra. Đồng thời, Ôxtrâylia cũng nhận thấy cần thiết phải có những hành động để thích ứng với những tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH).
Nhằm hướng tới mục tiêu này, Chính phủ đã hỗ trợ 9 triệu AUD trong vòng 3 năm cho Quỹ nghiên cứu quốc gia về thích ứng với BĐKH để phổ biến các thông tin về BĐKH cho cơ quan quản lý và cộng đồng. Cùng với đó, Chính phủ Ôxtrâylia cũng cam kết hỗ trợ giảm phát thải khí nhà kính trong phạm vi khu vực. Điều này được thể hiện qua việc Ôxtrâylia sẽ tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh châu Á - Thái Bình Dương về rừng nhiệt đới vào tháng 11/2014, song song với Đại hội các khu bảo tồn thế giới. Hội nghị có sự tham dự của bộ trưởng và doanh nghiệp các nước trong khu vực nhằm tìm ra các giải pháp để giảm tổn thất và phục hồi cảnh quan rừng nhiệt đới.
Đối với vấn đề nước sạch, một trong những ưu tiên hàng đầu của Bộ Môi trường Ôxtrâylia là quản lý và bảo vệ rạn san hô lớn nhất thế giới Great Barrier Reef. Khu Bảo tồn rạn san hô là một trong những kỳ quan thiên nhiên thế giới, với 3.000 rạn san hô và 1.050 hòn đảo, tạo 70.000 công ăn việc làm và mang lại doanh thu 5,6 tỷ AUD mỗi năm cho nền kinh tế Ôxtrâylia.
Chính phủ đã ban hành các quy định để quản lý di sản thiên nhiên này, trong đó có Luật BVMT và bảo tồn đa dạng sinh học, Luật về Khu Bảo tồn rạn san hô Great Barrier Reef.
Mới đây, khu vực di sản thiên nhiên thế giới Great Barrier Reef đã được đưa vào một báo cáo đánh giá chiến lược lớn nhất từ trước tới nay của thế giới và đây là cơ sở cho kế hoạch bảo tồn và phát triển bền vững rạn san hô trong vòng 35 năm tới. Kế hoạch phát triển bền vững rạn san hô đến năm 2050 đang được xây dựng với sự tham gia của tất cả các bên từ cơ quan quản lý, các tổ chức xã hội, chuyên gia, cá nhân, với mục tiêu chung là bảo vệ và quản lý rạn san hô một cách bền vững cho thế hệ tương lai.
Ngoài ra, Chính phủ Ôxtrâylia cũng đang triển khai quy trình lập kế hoạch các khu bảo tồn biển quốc gia. Vào tháng 11/2012, Chính phủ đã thực hiện một cuộc điều tra về quản lý các khu bảo tồn biển quốc gia, nhằm tìm kiếm giải pháp tốt nhất để bảo vệ hệ sinh thái biển, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp và ngư dân có hoạt động trên biển. Kết quả của báo cáo sẽ được sử dụng làm cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch quản lý đối với các khu bảo tồn biển.
Về đất sạch, trong tháng 8/2014, Chính phủ Ôxtrâylia đã thông qua vòng đầu tiên của Dự án Đội quân Xanh dự kiến sẽ được triển khai trên toàn quốc. Đây là cơ hội cho thanh niên Ôxtrâylia tham gia các sáng kiến môi trường của Chính phủ và đạt được những kỹ năng quan trọng. Từ năm 2014 - 2015, ước tính sẽ có khoảng 2.500 bạn trẻ tham gia vào hơn 250 dự án trên khắp đất nước. Dự kiến trong 4 năm, Chương trình sẽ huy động được 15.000 người tham gia vào 1.500 dự án, đây là một chiến dịch hoạt động vì môi trường lớn chưa từng có của thanh niên Ôxtrâylia.
Ngoài ra, trong tháng 9/2014, Ôxtrâylia đã kỷ niệm 25 năm Ngày phát động Chương trình Chăm sóc đất (Landcare). Chương trình đã đạt được những thành công nhất định, mà lý do chính là cách tiếp cận của Chương trình cũng như khả năng huy động sự tham gia đông đảo của mọi tầng lớp nhân dân vào phong trào này, cho dù là nông dân hay trí thức, người lớn hay trẻ em, từ thành phố đến nông thôn, tất cả đến với nhau với một tinh thần BVMT và tìm kiếm giải pháp thiết thực để khắc phục các vấn đề môi trường của địa phương.
Công tác bảo tồn các loài động vật bản địa có nguy cơ tuyệt chủng như loài rùa biển xanh
đang được Ôxtrâylia quan tâm đẩy mạnh
Hiện nay, Chính phủ Ôxtrâylia đang đầu tư 2 tỷ AUD để thực hiện Chương trình Chăm sóc đất mới nhằm quản lý hiệu quả tài nguyên thiên nhiên. Chương trình này sẽ thay đổi mô hình đầu tư cũ, chuyển sang một mô hình mới theo hướng đơn giản và dễ dàng điều hành hơn cho Chính phủ. Chương trình sẽ cùng với người dân hợp tác để đưa ra các biện pháp quản lý đất đai dài hạn và hỗ trợ các dự án, với tầm nhìn dài hạn thông qua các cơ chế tài trợ trong nhiều năm.
Bên cạnh đó, Chính phủ Ôxtrâylia cũng cam kết trồng 20 triệu cây xanh vào năm 2020, với tổng số tiền là 50 triệu AUD trong vòng 4 năm. Chương trình sẽ giúp cộng đồng trên khắp vùng miền đất nước trồng cây bản địa và nhiều loài cây khác để thiết lập lại hành lang xanh và rừng đô thị.
Đồng thời, Chính phủ cũng đang nghiên cứu để rà soát những đánh giá môi trường và các quy định thông qua một nội dung quan trọng trong chính sách Đất sạch, trong đó loại bỏ những nội dung trùng lặp hoặc không cần thiết trong các chính sách của Nhà nước cũng như các tiểu bang để vẫn duy trì các tiêu chuẩn môi trường một cách nghiêm ngặt nhưng đồng thời nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Đặc biệt vào đầu năm 2014, lần đầu tiên, Chính phủ đã bổ nhiệm chức danh Ủy viên về các loài động thực vật bị đe dọa để có những giải pháp kịp thời ngăn chặn tình trạng gia tăng số lượng các loài thực vật và động vật có nguy cơ tuyệt chủng. Người giữ vị trí Ủy viên này sẽ giúp cho công tác bảo tồn các hệ động thực vật bản địa quý hiếm của Ôxtrâylia có được sự quan tâm của tất cả mọi người dân trên toàn đất nước.
Trong lĩnh vực bảo vệ di sản, Chính phủ Ôxtrâylia đã tiến hành tham vấn rộng rãi cộng đồng về Dự thảo Chiến lược Di sản và đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp đầy nhiệt huyết của người dân cho Dự thảo. Mục đích của Chiến lược Di sản là đảm bảo tiêu chí, bảo tồn và bảo vệ di sản là cách tốt nhất để phát triển bền vững trên quan điểm: các di sản thiên nhiên và văn hóa của đất nước được tất cả người dân Ôxtrâylia quan tâm, giữ gìn và bảo vệ cho thế hệ mai sau. Dự kiến, Chiến lược sẽ được thông qua vào cuối năm 2014.
Mối quan hệ song phương giữa Việt Nam và Ôxtrâylia đã trải qua 40 năm và đang phát triển trên nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phòng, giáo dục, khoa học, văn hóa, xã hội… Xin ông cho biết, trong thời gian tới, lĩnh vực môi trường có được xem là một trong các nội dung ưu tiên để đẩy mạnh quan hệ hợp tác giữa hai nước không?
Ông Hugh Borrowman: Ôxtrâylia và Việt Nam có mối quan hệ song phương mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực. Cả hai nước đều cam kết trong việc bảo vệ và giữ gìn môi trường. Vì vậy, vấn đề môi trường đã là một phần quan trọng trong mối quan hệ của hai quốc gia, đặc biệt thông qua những hỗ trợ phát triển của Ôxtrâylia dành cho Việt Nam trong thời gian qua.
Ôxtrâylia đã và đang hỗ trợ cho nhiều dự án tại đồng bằng sông Cửu Long trong các lĩnh vực: an ninh quốc phòng, giáo dục, y tế, trong đó có môi trường và BĐKH. Chúng tôi nhận thấy, các hệ sinh thái ven biển đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam rất giàu đa dạng sinh học. Các hệ sinh thái trong khu vực duy trì sinh kế và lương thực cho hàng triệu người dân. Đây là khu vực rất quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp và phát triển kinh tế của Việt Nam, nhưng hiện nay khu vực này đang bị đe dọa khá lớn bởi những tác động từ hiện tượng nước biển dâng và thiên tai. Cùng với Đức, Ôxtrâylia đang hỗ trợ cho cộng đồng dễ bị tổn thương tại 5 tỉnh của đồng bằng sông Cửu Long, giúp họ có được những cách tiếp cận sáng tạo đối với công tác bảo vệ rừng và phòng chống thiên tai, đồng thời tìm kiếm những việc làm mới, nguồn thu mới ít có tác động tiêu cực với hệ sinh thái ven biển.
Ngoài ra, Chính phủ Ôxtrâylia cũng đang hỗ trợ Việt Nam thực hiện Chiến lược Tăng trưởng xanh, trong đó xác định rõ các cơ hội để thúc đẩy phát triển kinh tế nhưng vẫn đảm bảo về môi trường và sức khỏe của người dân. Cụ thể, hỗ trợ Dự án Tiêu chuẩn và dán nhãn hiệu suất năng lượng của Bộ Công Thương. Dự án đã thiết lập hệ thống ghi nhãn để các doanh nghiệp đăng ký và giúp người tiêu dùng hiểu rõ hơn giá trị của việc tiết kiệm năng lượng khi sử dụng các thiết bị điện. Bên cạnh đó, thông qua Ngân hàng thế giới, Ôxtrâylia đã hỗ trợ cho Dự án Phân phối điện hiệu quả và chuyển giao cho Việt Nam công nghệ lưới điện thông minh, cũng như đưa ra biểu giá điện mới giúp thúc đẩy cải cách trong lĩnh vực điện, hay tài trợ cho Dự án Sử dụng năng lượng hiệu quả và sản xuất sạch giúp xóa bỏ các rào cản đối với khu vực tư nhân trong việc triển khai các biện pháp sử dụng hiệu quả năng lượng.
Trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với BĐKH, Ôxtrâylia và Việt Nam đều đã khẳng định sự ủng hộ đối với quan hệ đối tác trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương về khí hậu và phát triển sạch. Hai bên cũng bày tỏ cam kết trong việc tìm hiểu các triển vọng hợp tác trong lĩnh vực sử dụng năng lượng sạch và tái tạo. Vì thế, vấn đề môi trường sẽ là một nội dung quan trọng trong mối quan hệ song phương giữa hai quốc gia trong thời gian tới.
Xin cảm ơn ông!
P. Linh (Thực hiện)
Nguồn: Tạp chí Môi trường, số 10/2014
